Urlop ojcowski i tacierzyński – jakie prawa przysługują ojcu?

Urlop ojcowski oraz urlop tacierzyński przysługują świeżo upieczonym ojcom. W roku 2023 rząd wprowadził zmiany w uprawnieniach rodzicielskich zgodnie z europejską dyrektywą work-life balance. Sprawdź, co warto wiedzieć na ten temat.

Urlop ojcowski, tacierzyński i rodzicielski. Jakie są różnice?

Urlop ojcowski to nie jedyne świadczenie, jakie przysługuje mężczyznom w związku z narodzinami dziecka. Oprócz tego przysługuje im także urlop tacierzyński, który stanowi część urlopu macierzyńskiego.

Każdy ojciec może liczyć na przedłużenie urlopu tacierzyńskiego w postaci urlopu rodzicielskiego.

Na czym polega urlop tacierzyński?

Ojcu, który korzysta z tego rodzaju urlopu, przysługuje 70% podstawy wymiaru zasiłku. Pracodawca nie może odmówić przyznania urlopu tacierzyńskiego – niezależnie od przyczyn. Warunkiem otrzymania urlopu jest złożenie podania najpóźniej 14 dni przed jego rozpoczęciem. Co ważne, ten rodzaj urlopu musi zostać wykorzystany w całości, od razu po tym, jak matka zrezygnuje ze swojej części urlopu macierzyńskiego.

Komu przysługuje urlop tacierzyński?

Urlop tacierzyński przysługuje jedynie ubezpieczonym ojcom z tytułu:

• urodzenia się ich dziecka,
• przysposobienia dziecka na wychowanie (np. jako rodzina zastępcza).

Ten rodzaj świadczenia przysługuje nie tylko osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, ale także zleceniobiorcom lub osobom prowadzącym działalność gospodarczą.

Z urlopu tacierzyńskiego można skorzystać jedynie, jeśli matka zrezygnuje z części urlopu macierzyńskiego na rzecz ojca dziecka.

Ile trwa urlop tacierzyński?

Wymiar urlopu tacierzyńskiego zależy w dużej mierze od tego, ile trwa urlop macierzyński. Jego długość różni się w zależności od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu:

• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodnie – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Matka dziecka musi wykorzystać co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Zatem czas trwania urlopu tacierzyńskiego może wynieść maksymalnie:

• 6 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 17 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 19 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 21 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 23 tygodnie – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Są to jednak wartości maksymalne. Urlop tacierzyński może być znacznie krótszy lub nie przysługiwać wcale, jeśli matka dziecka postanowi skorzystać z urlopu macierzyńskiego w pełni.

Wniosek o tacierzyński – o czym należy pamiętać?

Obowiązki w zakresie dostarczenia stosownych dokumentów dotyczą w tym przypadku zarówno ojca, jak i matki dziecka. Dużą rolę gra tutaj zasiłek macierzyński. Kobieta musi złożyć:

• wniosek z wyszczególnioną datą, od kiedy rezygnuje z pobierania zasiłku, jeżeli nie jest zatrudniona na umowie o pracę (prowadzi działalność gospodarczą),
• zaświadczenie od pracodawcy, mówiące o zaprzestaniu korzystania przez pracownicę z zasiłku macierzyńskiego, jeżeli jest zatrudniona, a zasiłek pochodzi z ZUS,
• oświadczenie matki, zawierające datę, od której ojciec zacznie korzystać z uprawnień matki dziecka do zasiłku.

Mężczyzna powinien natomiast skompletować następujące dokumenty:

• skrócony odpis aktu urodzenia pociechy bądź kopię potwierdzoną za zgodność z oryginałem (potwierdza ZUS lub płatnik składek);
• zagraniczny akt urodzenia dziecka (jeśli dotyczy);
• zaświadczenie od płatnika zasiłku, w którym znajdą się informacje o pobieranym przez matkę zasiłku macierzyńskim;
• wniosek o udzielenie urlopu tacierzyńskiego z planowaną datą rozpoczęcia urlopu.

Urlop ojcowski – na czym polega?

Kwestia urlopu ojcowskiego jest w całości regulowana przez artykuł 182 Kodeksu pracy. Z tego też względu przysługuje on wyłącznie pracownikom zatrudnionym na umowie o pracę. Wymiar czasu zatrudnienia (np. na niepełny etat) nie odgrywa tu roli. Ze świadczeń może skorzystać każdy mężczyzna, który bierze czynny udział w wychowywaniu dziecka, które nie ukończyło 12. miesiąca życia – nawet wtedy, kiedy jest rozwiedziony z jego matką. Urlop ojcowski nie przysługuje osobom, które zostały pozbawione praw rodzicielskich, nie utrzymują z dzieckiem kontaktu lub nie są do tego uprawnione.

Urlop ojcowski przysługuje również ojcom adopcyjnym dziecka, które nie ukończyło 7. roku życia. W takiej sytuacji termin ten jest liczony od dnia wydania postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka.

Istotną kwestią jest także finansowanie urlop ojcowskiego. Według obowiązujących norm prawnych za urlop ojcowski przysługuje 100% podstawy zasiłku.

Wymiar urlopu ojcowskiego

Wymiar urlopu ojcowskiego wynosi 14 dni (czyli 10 dni roboczych) z wliczeniem weekendów oraz świąt. Czas wolny można wykorzystać na dwa sposoby: jednorazowo lub po tygodniu w oddzielnych terminach. Urlop ten w żaden sposób nie wpływa na wymiar przysługującego urlopu wypoczynkowego.

Wniosek o urlop ojcowski – kiedy pracownik powinien go dostarczyć?

Warunkiem koniecznym do uzyskania zgody pracodawcy na wykorzystanie urlopu ojcowskiego jest złożenie odpowiedniego wniosku na 7 dni przed planowanym rozpoczęciem wolnego. Jeżeli nie występują żadne przesłanki prawne, które dyskwalifikowałyby pracownika z możliwości skorzystania ze świadczenia, powinien on wyrazić zgodę na udzielenie urlopu ojcowskiego.

Pracownikowi przysługuje pełna ochrona przed zwolnieniem. Po powrocie z urlopu przełożony musi przyjąć daną osobę na wcześniej zajmowane przez nią stanowisko.

Sprawdź, kiedy przysługuje wolne od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem. 

Wniosek o urlop ojcowski – co powinien zawierać

Pisemny wniosek pracownika o urlop ojcowski powinien zawierać takie informacje, jak:

• imię i nazwisko pracownika,
• dane pracodawcy,
• prośbę o udzielenie urlopu ojcowskiego,
• imię, nazwisko i datę urodzenia dziecka,
• datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu,
• wymiar urlopu.

Urlop ojcowski to same korzyści!

Urlop ojcowski to bardzo atrakcyjna forma wolnego dla każdego świeżo upieczonego taty, który zyskuje szansę na spędzenie czasu ze swoim dzieckiem i bierze czynny udział w jego wychowaniu. Dlatego też kwestia ta jest niezwykle ważna z perspektywy rozwoju dzieci oraz ich relacji z rodzicami.

Urlop ojcowski ma zalety także dla samego pracodawcy. I choć trudno w to uwierzyć – w końcu przełożony traci jedną osobę z zespołu na dwa długie tygodnie – dobre relacje z zatrudnionymi z pewnością umożliwią wcześniejsze przygotowanie się do tego wydarzenia. Warto pamiętać, że poczucie bezpieczeństwa i zrozumienia to jedne z najważniejszych aspektów budowania silnych więzi wśród personelu.

Przygotuj się na dni wolne pracownika!

Jeżeli Twój pracownik spodziewa się dziecka, nie panikuj i wszystko dokładnie zaplanuj na tę okazję. W tej sytuacji przydatna będzie aplikacja Kadromierz. Za jej pomocą przygotujesz grafik pracy online z uwzględnieniem każdych zmian. Po opublikowaniu grafiku Twoi pracownicy otrzymają powiadomienie.

Pamiętaj, że możesz skorzystać z funkcji elektronicznych wniosków urlopowych, dzięki którym na bieżąco będą spływać do Ciebie informacje o planowanym urlopie oraz jego rodzaju.