Zatrudnianie cudzoziemców 2024 – niezbędne informacje

Przy zatrudnianiu cudzoziemców wymagane są dodatkowych formalności, które są uzależnione od kraju pochodzenia danego pracownika. Sytuację prawną w zakresie zatrudniania cudzoziemców regulują obecnie dwie ustawy: ustawa o cudzoziemcach oraz ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Sprawdź, co warto wiedzieć na temat zatrudniania cudzoziemców w 2024 roku i jak starać się o wydanie zezwolenia na pobyt stały.

Zatrudnienie cudzoziemca z obszaru UE, EOG lub Szwajcarii

Zatrudnienie obcokrajowca może się odbyć bez zezwolenia na pracę, jeśli jest on obywatelem:

• Unii Europejskiej (UE) – Austrii, Litwy, Belgii, Luksemburgu, Bułgarii, Łotwy, Chorwacji, Malty, Cypru, Niemiec, Czech, Polski, Danii, Portugalii, Estonii, Rumunii, Finlandii, Słowacji, Francji, Słowenii, Grecji, Szwecji, Hiszpanii, Węgier, Holandii, Włoch i Irlandii,
• Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) – oprócz państw UE także Norwegii, Islandii, Liechtensteinu,
• Szwajcarii.

Obywatele wyżej wymienionych krajów nie mają żadnych dodatkowych wymagań, które muszą spełnić przed rozpoczęciem pracy. Zatrudnienie cudzoziemców z UE, EOG lub Szwajcarii wygląda tak samo, jak w przypadku obywateli Polski. Jedynie, gdy pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przekroczy 3 miesiące, pracownik musi zgłosić ten fakt we właściwym urzędzie wojewódzkim.

Zatrudnienie cudzoziemców spoza obszaru UE, EOP czy Szwajcarii

Jeśli obcokrajowiec jest obywatelem kraju spoza obszaru Uni Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii, może pracować w Polsce legalnie, tylko jeśli spełni poniższe warunki:

• posiada dokument pobytowy cudzoziemca (np. wizę czy kartę pobytu),
• w przypadku, gdy nie jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę:
  • uzyska zezwolenie na pobyt czasowy i pracę lub pracodawca załatwi mu zezwolenie na pracę, pracę sezonową lub złoży odpowiednie oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi,
  • dokument pobytowy cudzoziemca pozwala mu na pracę w Polsce,
  • warunki zatrudnienia cudzoziemców i stanowisko pracy są tożsame z określonymi w zezwoleniu na pracę, oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi lub zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę.

Co ważne, legalne zatrudnienie cudzoziemca, nie jest możliwe, jeśli posiada on:

• wizę turystyczną lub korzysta z ochrony czasowej,
• zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu.

Jedyne wizy, które uprawniają cudzoziemca do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, to wiza Schengen lub wiza krajowa.

Zezwolenia na pracę a pobyt cudzoziemca

Obcokrajowiec może uzyskać jeden z trzech rodzajów zezwolenia na pobyt, które uprawniają do wykonywania pracy w Polsce:

• zezwolenie na pobyt czasowy,
• zezwolenie na pobyt stały,
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej.

Zezwolenie na pobyt czasowy

Zezwolenie na pobyt czasowy może być wydane na okres maksymalnie 3 lat od początkowej daty ważności zezwolenia. Następnie należy wnioskować o przedłużenie przed upływem okresu ważności zezwolenia. O ten rodzaj zezwolenia można się ubiegać w przypadku, gdy występują okoliczności, które uzasadniają przebywanie w Polsce przez więcej niż 3 miesiące. Zezwolenie na pobyt czasowy uprawnia do wykonywania pracy w Polsce.

Jeśli cudzoziemiec przyjeżdża do Polski z zamiarem rozpoczęcia pracy, warto złożyć zezwolenie jednolite, czyli zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Znacznie skróci to proces legalizacji pracy cudzoziemca.

W przypadku zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na pracę sezonową na terytorium Polski okres ważności wynosi maksymalnie 9 miesięcy od momentu pierwszego wjazdu do kraju.

Zezwolenie na pobyt stały

Ten rodzaj zezwolenia jest wydawany na czas nieokreślony. Podobnie, jak w przypadku zezwolenia na pobyt czasowy, obcokrajowiec również jest uprawiony do wykonywania pracy na terytorium Polski. W sytuacji, gdy przyszły pracownik ma zezwolenie na pobyt stały, pracodawca jest zwolniony z obowiązku uzyskania dla niego zezwolenia na pracę.

Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE

Ten rodzaj zezwolenia na pobyt wydaje się cudzoziemcom, który przebywają w Polsce nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat. Musi on jednak spełnić warunki: posiadać stabilny i regularny dochód, ubezpieczenie zdrowotne oraz potwierdzenie znajomości języka polskiego.

Tak jak w przypadku zezwolenia na pobyt stały – wydawane jest na czas nieokreślony i uprawnia do wykonywania pracy w Polsce, a pracodawca jest zwolniony z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę.

Zatrudnianie cudzoziemców – zmiany

1 lipca 2023 roku został odwołany stan zagrożenia epidemiologicznego, który wprowadzono ze względu na pandemię koronawirusa. W trakcie jego trwania niektóre uprawnienia, ważność dokumentów czy terminy na dopełnienie formalności, które przypadały na czas trwania pandemii COVID-19, zostały przedłużone. Na dopełnienie stosownych obowiązków obcokrajowcy i ich pracodawcy mieli czas do 31 lipca 2023 roku.

Zatrudnienie cudzoziemca z Ukrainy w 2024 roku

W przypadku cudzoziemców z Ukrainy legalny pobyt po odwołaniu stanu epidemii przedłużony został do 4 marca 2024 roku. Przepis ten nie dotyczy osób, które przyjechały do Polski w okresie od 14 marca 2020 roku do 24 lutego 2022 roku w ramach krótkoterminowego pobytu lub których ważność pobytu upłynęła przed 24 lutego 2022 roku. Ta grupa obcokrajowców z Ukrainy miała czas na dopełnienie obowiązków do 31 lipca 2023 roku. Można także zatrudnić obywatela Ukrainy, jeśli ma on ważny tytuł pobytowy, czyli ma legalny pobyt.

Zatrudnienie cudzoziemca – obowiązki pracodawcy

Warunki zatrudnienia cudzoziemców nie mogą być mniej korzystne niż w przypadku obywateli Polski – pracodawcę nadal obowiązują polskie przepisy prawa pracy. Zatem podpisując z obcokrajowcem umowę o pracę, należy dbać o przestrzeganie m.in. norm czasu pracy, wymiaru urlopu wypoczynkowego, minimalnego wynagrodzenie za pracę, prowadzenie ewidencji czasu pracy itd.

Jeśli nie wiesz, jakie prawa i obowiązki wynikają z umowy o pracę, zapoznaj się z naszym „Przewodnikiem po prawach pracowników i pracodawców”.

Co należy zrobić przed zatrudnieniem cudzoziemca?

Zanim cudzoziemiec będzie mógł wykonywać pracę, powinien przedstawić pracodawcy ważny dokument uprawniający go do pobytu w Polsce. Do zadań pracodawcy należy:

• sprawdzenie, czy obcokrajowiec ma tytuł pobytowy uprawniający go do podejmowania pracy w Polsce,
• zrobić kopię wyżej wymienionego dokumentu i przechowywać ją przez cały okres wykonywania pracy.

Sprawdź, jak możesz rozliczać zatrudnianie cudzoziemców.

Obowiązki informacyjne w związku z zatrudnianiem cudzoziemców

Jeśli cudzoziemiec pracuje na podstawie wydanego zezwolenia na pracę, istnieje obowiązek przekazywania informacji w terminie 7 dni do wojewody, który wydał to zezwolenie. Informacje te dotyczą:

• zmiany charakteru pracy lub stanowiska, które różnią się od tych określonych w zezwoleniu na pracę,
• zmiany siedziby, miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej pracodawcy powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy,
• przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę,
• zmiany osoby reprezentującej pracodawcę,
• rozpoczęcia pracy przez cudzoziemca po upływie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę,
• przerwania pracy przez cudzoziemca na okres przekraczający 3 miesiące,
• zakończenia pracy przez cudzoziemca przed upływem 3 miesięcy od daty ważności zezwolenia na pracę.

Jeśli złożyłeś oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, które zostało wpisane do ewidencji oświadczeń, masz obowiązek poinformowania właściwego powiatowego urzędu pracy o:

• rozpoczęciu pracy przez cudzoziemca, co powinno nastąpić najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy,
• niepodjęciu pracy przez cudzoziemca w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia pracy ustalonego w ewidencji oświadczeń.

Jeśli pełnisz funkcję agencji pracy tymczasowej (APT) i zatrudniasz cudzoziemców na mocy zezwolenia na pracę sezonową, masz obowiązek w ciągu 7 dni poinformować starostę, który wydał to zezwolenie, o:

• zmianie siedziby, miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej agencji pracy tymczasowej,
• przejściu zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę,
• zawarciu umowy o pracę zamiast umowy cywilnoprawnej lub umowy o pomocy przy zbiorach, zgodnie z przepisami dotyczącymi ubezpieczenia społecznego rolników, w miejsce innej umowy cywilnoprawnej.