WSTĘP
Przed podjęciem zatrudnienia i w trakcie jego trwania szczególnie ważne jest, aby być świadomym swoich praw. Pozwoli to uniknąć wielu stresujących, ale też szkodliwych dla zdrowia, sytuacji. Brak wiedzy na temat przepisów prawa pracy naraża pracowników na nadużycia ze strony pracodawcy, a pracodawców – na ryzyko pozwu. Często zdarza się, że pewne przekroczenia nie są dokonywane z premedytacją i wynikają jedynie z niewiedzy pracodawcy czy bezpośredniego przełożonego.
W Kadromierzu bardzo duży nacisk kładziemy na zgodność naszej aplikacji z przepisami Kodeksu pracy. Chcąc jeszcze bardziej ułatwić znajomość prawa pracy, stworzyliśmy poniższy poradnik.
Nasz e-book skierowany jest przede wszystkim do pracowników gastronomii, hoteli, sprzedaży detalicznej, a także do każdej osoby, która chce poznać swoje prawa. Poradnik będzie również dobrą lekturą dla pracodawców czy menedżerów, chcących doszkolić się w kwestii swoich uprawnień i obowiązków. Pozwoli to uniknąć nieprzyjemnych sytuacji, a w skrajnych przypadkach – rozpraw sądowych czy płacenia wysokich kar. Poradnik składa się z 5 głównych części podzielonych na mniejsze podrozdziały, dzięki którym dowiesz się: jakie pracownik ma prawa, do czego jest zobowiązany, jakie są prawa i obowiązki pracodawcy, a także co zrobić, gdy prawa są łamane. Na początku znajdziesz również słowniczek pojęć, który ułatwi zrozumienie niektórych pojęć, natomiast na końcu e-booka stworzyliśmy sekcję FAQ – znajdziesz w niej odpowiedź na najczęściej zadawane pytania, które nie zostały opisane w treści poradnika.
Zapraszam do lektury! – Patrycja Kamińska – Content Specialist | Kadromierz
OKIEM EKSPERTA
Prawo pracy to przepisy niezwykle życiowe. O fundamentalnym znaczeniu każdego dnia. W pracy, a nawet poza nią.
Warto się orientować, jakie są tutaj zasady. Na co zwrócić uwagę w umowie o pracę. Jakie są zasady rozliczania czasu pracy. Jakie są obowiązki pracodawcy wobec pracownika. Jak korzystać z uprawnień rodzicielskich.
Będąc pracownikiem, nie wystarczy polegać na namowach lub podpowiedziach pracodawcy. Trzeba je weryfikować. Interes pracodawcy jest czasem sprzeczny z interesem pracownika.
Będąc pracodawcą, nie wystarczy działać na wzorach, schematach. HR to więcej niż praca na dokumentach, w ramach procedur. To praca z człowiekiem, z jego emocjami i godnością. Stosowanie przepisów prawa pracy z poszanowaniem tych emocji i godności to obowiązek pracodawcy.
Doświadczenie pokazuje, że obie te prawdy trzeba obu stronom – pracownikom i pracodawcom – wciąż i wciąż przypominać. E-book taki jak ten, który Państwo właśnie otwieracie, jest z pewnością znakomitym materiałem do takiego budowania znajomości prawa pracy.
Elżbieta Niezgódka – Adwokatka | Woman Labour Matters
Słownik pojęć
Okres rozliczeniowy
Okres rozliczeniowy jest to czas, po którym należy dokonać rozliczenia czasu pracy danego pracownika. Na jego podstawie wylicza się wymiar czasu pracy i sprawdza, czy nie przekroczono jego norm. Długość okresu rozliczeniowego nie może przekroczyć 4 miesięcy.
Praca zmianowa
Praca zmianowa jest wykonywana według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni.
Staż pracy
Do stażu pracy wliczają się zarówno okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u poprzedniego pracodawcy, jak i ukończone etapy edukacji. Poniższe zestawienie prezentuje, ile stażu pracy przysługuje Ci za dotychczasową naukę:
- zasadnicza lub równorzędna szkoła zawodowa – do 3 lat (liczba lat przewidziana programem nauczania),
- średnia szkoła ogólnokształcąca – 4 lata,
- średnia szkoła zawodowa – do 5 lat (liczba lat przewidziana programem nauczania),
- średnia szkoła zawodowa dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
- szkoła policealna – 6 lat,
- szkoła wyższa (studia licencjackie/inżynierskie/magisterskie/doktorskie) – 8 lat.
Pod uwagę należy wziąć jedynie ostatni ukończony etap edukacji. Liczby lat się nie sumuje. W przypadku absolwentów studiów wyższych konieczne jest uzyskanie dyplomu – samo absolutorium nie wydłuża stażu pracy.
Do stażu pracy wlicza się również:
- okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych (bycie bezrobotnym bez prawa do zasiłku nie jest brane pod uwagę),
- prowadzenie gospodarstwa rolnego bądź wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym należącym do współmałżonka,
- czynną służbę wojskową,
- bycie żołnierzem zawodowym,
- służbę w policji,
- urlop bezpłatny,
- pracę nakładczą,
- pracę za granicą,
- urlop szkoleniowy, gdy pracownik bez skierowania od pracodawcy decyduje się podnieść kwalifikacje zawodowe.
System czasu pracy
System czasu pracy to sposób organizacji pracy w danym przedsiębiorstwie. Wyróżniamy 7 systemów czasu pracy:
- podstawowy – praca w stałych godzinach (np. 8:00–16:00), maksymalnie 8 h dziennie, 40 h tygodniowo, 5 dni w tygodniu;
- równoważny – zróżnicowanie długości zmian, np. jednego dnia 4 h, kolejnego 12 h; maksymalnie 12 h pracy na dobę i 40 h pracy tygodniowo;
- zadaniowy – pracodawca nie kontroluje czasu pracy, lecz wykonywanie określonych zadań;
- przerywany – zakładający maksymalnie 5-godzinną przerwę w trakcie pracy w ciągu dnia;
- praca weekendowa – obejmuje pracę w piątek, sobotę, niedzielę oraz dni świąteczne;
- praca w ruchu ciągłym – umożliwia przedłużenie normy dobowej do 12 h i normy tygodniowej do 43 h;
- skrócony tydzień pracy – dłuższe zmiany, ale mniej praca w mniej niż 5 dni w tygodniu, np. 4 dni pracy po 10 h.
Umowa o pracę
Po podpisaniu umowy o pracę przez obie strony umowy zostaje nawiązany stosunek pracy. Zgodnie z art. 22 Kodeksu pracy jego zawarcie zobowiązuje pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w ustalonym przez pracodawcę miejscu i czasie. W zamian pracodawca zobowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za pracę.
Jeśli zatrudnienie spełnia powyższe warunki, zawsze mamy do czynienia ze stosunkiem pracy, nawet jeśli zawarto umowę cywilnoprawną. Należy jednak pamiętać, że zastępowanie umowy o pracę umową zlecenia czy umową o dzieło jest niedopuszczalne z punktu widzenia prawa, jeśli warunki wykonywania pracy wskazują na zasadność podpisania umowy o pracę.
