Przerywany czas pracy – na czym polega i kiedy jest możliwy?

Przerywany czas pracy to elastyczna forma organizacji czasu pracy, która zyskuje na popularności w różnych sektorach rynku pracy. Pozwala ona pracownikom na większą swobodę w planowaniu swoich zadań i życia prywatnego, jednocześnie zapewniając pracodawcom możliwość lepszego dostosowania godzin pracy do aktualnych potrzeb firmy. Sprawdź, na czym dokładnie polega ta metoda organizacji czasu pracy i w jakich okolicznościach może być wprowadzona.

Przerywany czas pracy – co to jest?

Przerywany czas pracy to system organizacji czasu pracy, który umożliwia wprowadzenie dłuższych przerw w standardowym harmonogramie pracy. W odróżnieniu od tradycyjnych modeli, takich jak system podstawowego czasu pracy, przerywany system czasu pracy pozwala na rozdzielenie dnia pracy na dwa segmenty, między którymi pracownik może mieć przerwę trwającą nawet do 5 godzin.

Jego główną cechą wyróżniającą jest możliwość dostosowania długości tej przerwy do potrzeb organizacyjnych przedsiębiorstwa. Długość przerwy nie musi być jednakowa dla każdego dnia pracy i nie wymaga zaokrąglania do pełnych godzin.

Istotnym aspektem systemu przerywanego czasu pracy jest to, że rozpoczęcie pracy po przerwie w tym samym dniu roboczym nie jest uznawane za naruszenie przepisów dotyczących doby pracowniczej. Doba pracownicza, zgodnie z przepisami prawa pracy, to kolejne 24 godziny liczone od momentu rozpoczęcia pracy danego dnia. W systemie przerywanego czasu pracy, przerwy nie są wliczane do czasu pracy, co oznacza, że pracownik w tym czasie nie wykonuje zadań służbowych i może poświęcić go na odpoczynek lub inne osobiste aktywności, niezwiązane z pracą.

Choć przerwa w przerywanym systemie czasu pracy nie wlicza się do czasu pracy, a pracownik nie wykonuje w tym czasie obowiązków zawodowych, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas przestoju. Wysokość tego wynagrodzenia jest określona na poziomie połowy wynagrodzenia za czas, w którym pracownik byłby zobowiązany do pracy. W czasie tej przerwy pracownik nie musi pozostawać na terenie zakładu pracy, co daje mu dodatkową swobodę w planowaniu czasu przestoju.

Dobowy wymiar czasu pracy w przerywanym systemie czasu pracy – ile wynosi?

System przerywanego czasu pracy może obowiązywać, nawet gdy dobowy wymiar czasu pracy jest niższy niż standardowe 8 godzin. Dlatego nawet zatrudnieni na pół etatu, czyli wykonujący pracę np. przez 4 godziny dziennie, mogą być objęci tym systemem czasu pracy.

Pracodawcy są zobowiązani do przestrzegania przepisów dotyczących czasu odpoczynku pracowników, w tym odpoczynku dobowego, który powinien wynosić co najmniej 11 godzin. W świetle tych wymagań, połączenie systemu równoważnego czasu pracy, w którym dobowy wymiar pracy może zostać wydłużony do 12 godzin, z systemem przerywanym jest niedopuszczalne. Wynika to z faktu, że po 12 godzinach pracy i 5 godzinach przerwy, pracownikowi pozostałoby jedynie 7 godzin na odpoczynek, co jest sprzeczne z wymogiem zapewnienia 11-godzinnego ciągłego odpoczynku. Warto podkreślić, że przerwy wliczane do czasu pracy w systemie przerywanym nie są traktowane jako czas odpoczynku, który musi być nieprzerwany, bez względu na to, czy pracownik może się zrelaksować w czasie tych przerw.

Kto nie może pracować w przerywanym systemie czasu pracy?

W systemie przerywanego czasu pracy nie mogą pracować osoby, które:

• opiekują się dziećmi do lat 4 (chyba że wyrażą na to zgodę),
• są zatrudnione przy pracach polegających na dozorze urządzeń,
• pracują na stanowiskach związanych z częściowym pozostawieniem w pogotowiu do pracy,
• są zatrudnione przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
• należą do pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych.

Dodatkowo przerywany system czasu pracy nie może być stosowany równocześnie z systemami równoważnego czasu pracy, skróconego tygodnia pracy, pracy weekendowej oraz z pracą w ruchu ciągłym​​.

Kobiety w ciąży i karmiące piersią mają specjalne prawa w miejscu pracy, które mogą wpływać na ich możliwość pracy w systemie przerywanego czasu pracy. Pracodawca musi zapewnić bezpieczne warunki pracy, a jeśli nie jest to możliwe, przenieść pracownicę do innej pracy lub zwolnić ją z obowiązku jej wykonywania, przy zachowaniu prawa do wynagrodzenia​.

Ile wynosi wynagrodzenie pracownika w przerywanym czasie pracy?

Pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju. Oznacza to, że pomimo że przerwa nie jest wliczana do czasu pracy, pracownik ma prawo do otrzymania wynagrodzenia za ten czas. w wysokości 50% jego zwykłego wynagrodzenia za czas, w którym nie pracuje, ale pozostaje do dyspozycji pracodawcy.

Zgodnie z art. 81 § 1 Kodeksu pracy, w przypadku przestoju, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie zgodne z jego indywidualnym zaszeregowaniem, które może być określone stawką godzinową lub miesięczną. Jeśli jednak warunki wynagradzania nie określają takiego składnika wynagrodzenia, pracownik otrzymuje 60% wynagrodzenia. Należy przy tym pamiętać, że kwota ta nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę, które od 1 stycznia 2024 roku wynosi 4242 zł brutto.

Dla wynagrodzeń bazujących na stałych stawkach miesięcznych obliczenie wynagrodzenia za czas przerwy w pracy polega na podzieleniu miesięcznej stawki przez liczbę godzin pracy, które pracownik miałby przepracować w danym miesiącu. W przypadku wynagrodzeń zawierających zmiennie składniki, takie jak premie czy dodatki, należy podzielić wynagrodzenie za okres, z którego ustala się średnią, przez liczbę faktycznie przepracowanych godzin.

Wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w systemie przerywanego czasu pracy – przykład

Pan Marek pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy i jest zatrudniony w systemie przerywanego czasu pracy. W jego zakładzie pracy przerwa wynosi 4 godziny w trakcie każdego dnia pracy. Miesięczne wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania wynosi 6000 zł. W styczniu 2024 roku wymiar pracy wyniósł 168 godzin.

Pierwszym krokiem będzie obliczenie stawki godzinowej za pracę. Aby tego dokonać, należy podzielić miesięczną kwotę wynagrodzenia przez przepracowaną liczbę godzin.

6000 zł : 168 godzin = 35,71 zł za godzinę pracy

Stawka za godzinę przestoju stanowić będzie połowę tej kwoty.

35,71 zł : 2 = 17,86 zł za godzinę przestoju

W styczniu 2024 roku było 21 dni roboczych, zatem czas przestoju wyniósł 84 godziny (21 dni × 4 godziny przerwy).

Wynagrodzenie Pana Marka za czas przerw w styczniu 2024 wyniesie zatem:

17,86 zł × 84 godziny = 1500,24 zł

Jak wprowadzić system przerywanego czasu pracy w firmie?

Systemu przerywanego czasu pracy może zostać wprowadzony poprzez umieszczenie takiej informacji w układzie zbiorowym pracy bądź w porozumieniu z zakładową organizacją związkową. W sytuacji, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca może wprowadzić ten system po konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym w danym zakładzie pracy. Ponadto w przypadku przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie rolnictwa i hodowli, systemu przerywanego czasu pracy może zostać wprowadzony na podstawie umowy o pracę.

Co ważne, aby przerywany system czasu pracy mógł z powodzeniem zostać wprowadzony w firmie, musi to być uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją.

System przerywanego czasu pracy – przykłady

Przerywany system pracy jest doskonałym rozwiązaniem dla przedsiębiorstw, które charakteryzują się dużym natężeniem pracy w określonych porach dnia, podczas gdy w pozostałych godzinach zapotrzebowanie na pracę jest znacznie mniejsze. Takie podejście pozwala na maksymalne wykorzystanie potencjału pracowników w godzinach szczytu, jednocześnie dając im możliwość odpoczynku lub zajęcia się innymi zadaniami w mniej intensywnych okresach. Przykładem mogą być firmy działające w branży gastronomicznej, gdzie zapotrzebowanie na usługi wzrasta w godzinach posiłków, a poza tym czasem jest znacznie niższe. Innym przykładem są przedsiębiorstwa logistyczne, które doświadczają szczytów aktywności w określonych godzinach związanych z dostawami i odbiorami towarów.

Przerywany czas pracy kierowców

Zatrudnienie kierowców w oparciu o przerywany system czasu pracy zapewnia wyjątkową elastyczność, pozwalając na wprowadzenie jednej przerwy w pracy, która może trwać od 5 do 6 godzin, w zależności od rodzaju wykonywanych przewozów. Ta przerwa, elastycznie planowana w ciągu dnia, dostosowuje czas pracy kierowców do aktualnego zapotrzebowania, szczególnie w komunikacji miejskiej, gdzie ruch pasażerski waha się w zależności od pory dnia. Taki model pracy umożliwia lepsze zarządzanie zasobami ludzkimi, dostosowując liczbę aktywnych kierowców do godzin szczytu i okresów mniejszego ruchu.

Sprawdź, jak powinna wyglądać ewidencja pracy kierowcy.

Przerywany czas pracy nauczyciela

Karta Nauczyciela nie zawiera szczegółowych regulacji dotyczących systemów czasu pracy nauczycieli, co pozwala na stosowanie w tym obszarze przepisów Kodeksu pracy. Z kolei Kodeks pracy jasno określa maksymalny dobowy wymiar czasu pracy na 8 godzin, dopuszczając możliwość jego rozłożenia na dwie części w ramach przerywanego systemu pracy. Jest to jednak możliwe tylko pod warunkiem, że przerwa między częściami pracy nie przekroczy 5 godzin, a całkowity czas pracy w ciągu doby nie będzie dłuższy niż 8 godzin.

Przerywany czas pracy rodziców

Pracownicy wychowujący dzieci do 8. roku życia mają możliwość skorzystania z elastycznej organizacji pracy, co jest odpowiedzią na potrzebę lepszego pogodzenia obowiązków zawodowych z rodzinnymi. Przepis ten umożliwia rodzicom złożenie wniosku o dostosowanie warunków pracy do ich indywidualnych potrzeb. Opcje takie jak praca zdalna, przerywany czas pracy, skrócony tydzień pracy, praca weekendowa, ruchomy system pracy, indywidualny rozkład czasu pracy czy obniżony system czasu pracy, stają się dostępne dla ułatwienia codziennego życia. Jednakże, jeśli obydwoje rodziców kwalifikuje się do skorzystania z tych uprawnień, muszą oni podjąć decyzję, który z nich skorzysta z proponowanych rozwiązań, gdyż przepisy nie pozwalają na jednoczesne korzystanie z nich przez oboje rodziców. Warto zaznaczyć, że pracodawca nie ma prawa wymagać od rodzica dziecka do 4. roku życia podjęcia pracy w systemie przerywanym bez jego zgody.

Sprawdź nasz system do kompleksowego zarządzania czasem pracy w Twoim zakładzie pracy. Z Kadromierzem zaplanujesz efektywny grafik pracy w przerywanym systemie czasu pracy, zarejestrujesz czas pracy pracowników za pomocą programu RCP, a także wygenerujesz elektroniczną ewidencję czasu pracy.