Formy zatrudnienia pracowników – która jest najkorzystniejsza?

Pracodawca, zatrudniając nowego pracownika, ma do wyboru różne formy zatrudnienia. Właściwy wybór może oznaczać lepsze dopasowanie do charakteru wykonywanej pracy i korzystniejsze warunki zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. W poniższym artykule omawiamy różne formy zatrudnienia i różnice między nimi.

Forma zatrudnienia – dlaczego jest ważna?

Forma zatrudnienia jest ważna, ponieważ określa, w jaki sposób regulowana jest współpraca między stronami. Od wyboru formy zatrudnienia zależy prawna ochrona i zobowiązania obu stron. 

Są również inne czynniki wpływające na decyzję o formie zatrudnienia takie jak:

• wysokość należnego podatku dochodowego,
• obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne,
• zasady udzielania urlopów,
• warunki zakończenia współpracy.

Odpowiedni wybór formy zatrudnienia jest niezwykle istotny, ponieważ wpływa na prawa, obowiązki i korzyści dla obu stron. Dla pracownika oznacza to różne poziomy stabilności i dostęp do świadczeń socjalnych, a dla pracodawcy elastyczność w zarządzaniu zasobami ludzkimi i kontrolowanie wysokości kosztów zatrudnienia. Właściwy wybór formy zatrudnienia jest więc kluczowy dla efektywnego funkcjonowania i zadowolenia obu stron.

Pracownicze a niepracownicze formy zatrudnienia

Najważniejsze różnice między pracowniczymi a niepracowniczymi formami zatrudnienia dotyczą relacji i regulacji prawnych. Pracownicze formy zatrudnienia są ściśle regulowane przez Kodeks pracy, który określa aspekty, takie jak czas pracy, wynagrodzenie czy ochrona przed zwolnieniem. W zatrudnieniu pracowniczym pracownik działa na polecenie pracodawcy, a regulacje są ściśle związane z prawem pracy, które gwarantuje takie świadczenia jak płatny urlop czy dostęp do bezpłatnej opieki zdrowotnej. W niepracowniczych formach zatrudnienia wykonawca ma większą niezależność w realizacji zleceń, a warunki podlegają prawu cywilnemu, co daje większą elastyczność, ale mniej świadczeń.

Formy zatrudnienia – rodzaje

Współczesny rynek pracy oferuje wiele możliwości, od tradycyjnych umów o pracę po elastyczne formy współpracy, takie jak umowy zlecenie czy samozatrudnienie. Każda z tych form ma swoje specyficzne cechy, które wpływają na prawa i obowiązki stron, a także na korzyści i ryzyka związane z danym modelem zatrudnienia.

Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze formy współpracy.

Umowa o pracę

Najpopularniejszą formą zatrudnienia jest umowa o pracę, również zwana stosunkiem pracy. Stosunek pracy zobowiązuje pracownika do wykonywania określonej pracy na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym. Umowa taka dokładnie określa obowiązki pracownika i jak należy się z nich wywiązywać. Natomiast pracodawca jest zobowiązany do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Zatrudnienie na umowę o pracę definiuje Kodeks pracy, który reguluje prawa i obowiązki stron stosunku pracy, czyli pracownika i pracodawcy. Stosunek pracy jest najkorzystniejszą formą zatrudnienia dla pracownika, ponieważ zapewnia mu wiele gwarancji i przywilejów.

Umowa o pracę zapewnia pracownikowi korzyści takie jak:

• wynagrodzenie minimalne,
• urlop płatny,
• wypłata chorobowego w czasie choroby,
• uregulowany czas pracy.

Ponadto pracodawca ponosi również koszt opłacenia częściowych składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Umowa o pracę reguluje również, okres, na jaki zatrudniony jest pracownik. Taka umowa może być zawierana na czas nieokreślony, na czas określony oraz na okres próbny. 

Pracodawca zobowiązuje się również zachowania okresu wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony i nieokreślony jest zależny od stażu pracy pracownika w firmie.

Umowy cywilnoprawne

Umowy cywilnoprawne to forma zatrudnienia regulowana przez Kodeks cywilny, a nie Kodeks pracy. Dzięki temu zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych charakteryzuje się dużą swobodą wykonawcy w wyborze sposobu wykonania pracy. Natomiast dla zleceniodawcy taka umowa wiąże się z niższymi kosztami oraz możliwością szybkiego rozwiązania umowy.

Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze rodzaje umów cywilnoprawnych.

Umowa zlecenie

Umowa zlecenie, zwana także umową starannego działania zawierana jest między zleceniodawcą a zleceniobiorcą. Przedmiotem takiej umowy jest wykonanie określonej pracy za wynagrodzeniem.

Umowy zlecenia podlegają oskładkowaniu, co oznacza, że zleceniodawca jest zobowiązany opłacić składki do momentu przekroczenia miesięcznego przychodu z wszystkich tytułów do ubezpieczenia w wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że zleceniodawca jest zwolniony z opłacania tych składek. Warto zaznaczyć, że opłacanie przez zleceniobiorcę składki na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. 

W przypadku umowy zlecenie wynagrodzenie zleceniobiorcy nie może być niższe niż określona minimalna stawka godzinowa. Z drugiej strony, mowa zlecenie nie musi być wykonywana za wynagrodzeniem, jeśli obie strony umowy się na to zgodzą.

Umowa o dzieło

Umowa o dzieło, zwana także umową rezultatu, zawierana jest przez zamawiającego i wykonawcę. Przedmiotem takiej umowy jest wykonanie określonej czynności prawnej za wynagrodzeniem. W przypadku takiej współpracy minimalna stawka godzinowa nie jest regulowana przepisami, czym umowa o dzieło różni się od umowy zlecenie.

Umowy o dzieło nie podlegają oskładkowaniu, a więc zamawiający nie jest zobowiązany do opłacania składki na ubezpieczenie społeczne na rzecz wykonawcy.

Warto pamiętać, że umowa o dzieło stanowi tytuł do obowiązkowego objęcia ubezpieczeniem społecznym, jeżeli umowa o dzieło zostanie podpisana z pracownikiem, z którym zamawiający ma już podpisaną umowę o pracę.

Umowa agencyjna

Umowa agencyjna to jeden z rzadziej spotykanych rodzajów współpracy. Przedmiotem takiej umowy jest świadczenie usług pośrednictwa, a jej stronami są agent i zleceniodawca.

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Wynagrodzenie, które przysługuje agentowi z tytułu umowy agencyjnej, jest określone w umowie.

Kontrakt menedżerski

Kontrakt menedżerski zwierany jest między prowadzącym działalność gospodarczą a osobą świadczącą usługi w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem. Przedmiotem takiej umowy jest prowadzenie przedsiębiorstwa w imieniu drugiej strony umowy.

Ponieważ kontrakt menedżerski należy do umów nienazwanych, przepisy Kodeksu cywilnego nie opisują szczegółowo zatrudnienia na jego podstawie. Jednak do jego regulacji stosuje się przepisy związane z umową zlecenia.

Umowa B2B

Umowa B2B, nazywana również samozatrudnieniem, to umowa współpracy pomiędzy dwoma przedsiębiorcami na podstawie Kodeksu cywilnego. Taka umowa określa wynagrodzenia za wykonaną pracę, miejsce i czas pracy.

Należy pamiętać, że samozatrudnienie oznacza, że wykonawcy nie chronią żadne prawa pracownicze, takie jak normy czasu pracy ani nie przysługują przywileje, takie jak dostęp do płatnego urlopu wypoczynkowego. Ponadto wykonawca musi samodzielnie opłacać składki i prowadzić swoją księgowość. Z drugiej strony umowa B2B zwykle oznacza znacznie wyższe wynagrodzenie ze względu na wyeliminowanie kosztów po stronie pracodawcy i większą elastyczność wykonywania pracy. 

Jaka forma zatrudnienia jest najlepsza dla pracownika, a jaka dla pracodawcy?

Najlepsza forma zatrudnienia zależy od perspektywy, zarówno pracodawcy, jak i pracownika, ponieważ ich priorytety i potrzeby mogą się różnić.

Dla pracodawcy korzystniejsze są umowy cywilnoprawne, jak umowa zlecenie czy samozatrudnienie, ponieważ obniżają koszty, takie jak składki na ubezpieczenie społeczne. Pracodawca ma większą elastyczność w zarządzaniu personelem i może łatwiej dostosować liczbę pracowników do aktualnych potrzeb biznesowych. 

Z kolei dla pracownika najbezpieczniejsza jest umowa o pracę na czas nieokreślony, która gwarantuje stabilność, pełne świadczenia socjalne i ochronę prawną. Ostateczny wybór formy zatrudnienia zależy od indywidualnych potrzeb obu stron, specyfiki branży, oraz możliwości danej firmy lub pracownika.

Sprawdź Kadromierz – program do planowania i zarządzania czasem pracy, dzięki któremu zyskasz kontrolę nad harmonogramem pracy, listą obecności, absencją pracowników oraz ewidencją czasu pracy.