Urlop rodzicielski

Urlop rodzicielski – ile trwa i komu przysługuje?

Autor: Patrycja Kamińska

wpis dodany: 22/06/2022

Przeczytaj w: 3 minuty

ostatnia aktualizacja: 18/03/2024

Urlop rodzicielski jest jednym z uprawnień, które przysługują pracującym rodzicom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Ostatnie wprowadzenie unijnej dyrektywy work-life balance wiąże się m.in. z wydłużeniem jego trwania. Dowiedz się, ile wynosi urlop rodzicielski, komu przysługuje i jak złożyć wniosek. 

Grafika informacyjna dotycząca wymiaru urlopu rodzicielskiego.

Czym jest urlop rodzicielski?

Urlop rodzicielski jest urlopem, który przysługuje matce lub ojcu zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Należy do rodzaju urlopu dobrowolnego i częściowo płatnego z zasiłku macierzyńskiego. Można go wykorzystać najpóźniej do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat. W przypadku chęci kontynuowania pracy zawodowej bez rezygnowania z opieki rodzicielskiej możliwa jest praca na maksymalnie 1/2 etatu przy jednoczesnym korzystania z urlopu rodzicielskiego.

Komu przysługuje urlop rodzicielski?

Do korzystania z urlopu rodzicielskiego są uprawnieni zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Skorzystać z niego mogą również członkowie najbliżej rodziny w przypadku:

  • śmierci matki,
  • porzucenia dziecka przez matkę,
  • gdy matka posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji,
  • gdy matka przebywa w szpitalu bądź w innym zakładzie leczniczym w rodzaju stacjonarnych i całodobowych świadczeń.

Ile trwa urlop rodzicielski?

Wymiar urlopu rodzicielskiego jest zależny od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu i wynosi:

  • max. 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
  • max. 43 tygodnie – po urodzeniu więcej niż jednego dziecka.

W przypadku rodziców dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, prawo do urlopu rodzicielskiego przysługuje w wyższym wymiarze, tzn.:

  • do 65 tygodni – po urodzeniu jednego dziecka,
  • do 67 tygodni – po urodzeniu więcej niż jednego dziecka.

Należy pamiętać, że podany wymiar urlopu rodzicielskiego jest łączny dla obu rodziców.

W sytuacji kontynuowania aktywności zawodowej na 1/2 etatu w czasie urlopu rodzicielskiego wymiar zostaje proporcjonalnie przydłużony do maksymalnie 82 lub 86 tygodni.

Grafika informacyjna dotycząca wynagrodzenia w trakcie urlopu rodzicielskiego

Urlop rodzicielski a przyjęcie dziecka na wychowanie

Podobne zasady obowiązują, gdy mowa o przyjęciu dziecka na wychowanie. Rodzice adopcyjni mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (lub zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego). Wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi wówczas:

  • 38 tygodni – w przypadku przyjęcia dziecka do 14. roku życia,
  • 41 tygodni – w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
  • 43 tygodnie – w przypadku jednoczesnego przyjęcia co najmniej dwojga dzieci.

Podział urlopu rodzicielskiego

Wskazany wyżej wymiar urlopu rodzicielskiego przysługuje łącznie obojgu rodzicom. Oznacza to, że do podziału są 41 lub 43 tygodnie. W ostatniej nowelizacji nastąpiła jednak istotna zmiana, która zakłada 9 tygodni nieprzenoszalnego urlopu dla każdego z rodziców. To znaczy, że 9 tygodni przypada dla jednego rodzica i 9 tygodni dla drugiego, a reszta urlopu (23 lub 25 tygodni) jest możliwa do wykorzystania dobrowolnie, zarówno wyłącznie przez jednego rodzica, jak i do podziału.

Co istotne, uprawnieni mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie – bądź jedna osoba może korzystać z urlopu, a druga pobierać zasiłek macierzyński. Podany wymiar urlopu rodzicielskiego można podzielić na maksymalnie 5 części. Urlopu rodzicielskiego udziela się w tygodniach, a nie dniach.

Jak jest płatny urlop rodzicielski?

Należy pamiętać, że urlop rodzicielski, w odróżnieniu od np. urlopu wychowawczego, jest urlopem płatnym. Za czas jego trwania przysługuje zasiłek macierzyński. Wynagrodzenie wynosi:

  • 70% podstawy wymiaru – za pozostały okres urlopu rodzicielskiego,
  • 81,5% podstawy wymiaru – za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze.

Natomiast w sytuacji, gdy pracownik złoży jeden wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego i macierzyńskiego w pełnym wymiarze, zasiłek macierzyński wynosi 81,5% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres.

Urlop rodzicielski a wychowawczy

Urlop rodzicielski to urlop przysługujący rodzicom po urlopie macierzyńskim lub tacierzyńskim. Z kolei urlop wychowawczy to ostatni w kolejności rodzaj przysługującego urlopu na dziecko. Główna różnica między nimi polega na tym, że urlop macierzyński i rodzicielski są płatne, a urlop wychowawczy – nie. Ponadto różnią się także czasem trwania.

Oprócz tego warto wiedzieć, że oba urlopy cechuje fakultatywność, co oznacza, że można, ale nie trzeba z nich korzystać – w przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego, który jest obowiązkowy.

Urlop rodzicielski – zmiany w 2023 roku

Zmiany, które weszły w życie 26 kwietnia 2023 roku, spowodowały wydłużenie urlopu rodzicielskiego.

Przedłużenie urlopu rodzicielskiego o 9 tygodni wiąże się jednak z pewnymi wytycznymi. Zarówno matka, jak i ojciec dziecka zyskały prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, których nie można przenieść na innego rodzica. Pozostała część urlopu, czyli 23 bądź 25 tygodni, może zostać podzielona pomiędzy oboje rodziców lub zostać wykorzystana przez jednego z nich. Takie rozwiązanie ma zachęcić ojców do korzystania z urlopu rodzicielskiego i wyrównać szanse matek na rynku pracy.

Wymiar urlopu rodzicielskiego uległ przedłużeniu również w przypadku przysposobienia dziecka i wynosi:

  • 38 tygodni – przyjęcie dziecka poniżej 7 lat (lub 10 lat przy odroczeniu obowiązku szkolnego) po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze 9 tygodni,
  • 41 tygodni – przyjęcie na wychowanie jednego dziecka,
  • 43 tygodnie – jednoczesne wychowanie więcej niż jednego dziecka.

Sprawdź, jakie prawa przysługują ojcu na urlopie ojcowskim

Zasiłek macierzyński 2023 – zmiany

Wprowadzone zmiany ujednoliciły także stawkę zasiłku macierzyńskiego. W przypadku zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego wynosi on 70% podstawy zasiłku, natomiast zasiłek macierzyński wynosi 81,5% podstawy.

W przypadku indywidualnych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługujących ojcu zasiłek ma wynieść 70% podstawy wymiaru.

Wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego

Chcąc skorzystać z urlopu rodzicielskiego zaraz po urlopie macierzyńskim, należy złożyć wniosek nie później niż 21 dni po porodzie. Jeśli pracownik zdecyduje się na skorzystanie z urlopu później, wniosek musi zostać złożony najpóźniej 21 dni przed jego rozpoczęciem.

Wniosek o urlop rodzicielski powinien zawierać:

  • imię i nazwisko pracownika,
  • imię i nazwisko wraz z datą urodzenia dziecka,
  • datę rozpoczęcia urlopu rodzicielskiego,
  • datę zakończeniu urlopu rodzicielskiego,
  • oświadczenie o korzystaniu z urlopu przez drugiego rodzica.

W załączniku powinien znaleźć się także skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.

Sprawdź, jak zaplanować urlopy w Twojej firmie.

Elektroniczny wniosek o urlop rodzicielski

Treść wniosku pozostanie taka sama. Nowością będzie możliwość złożenia wniosku w postaci elektronicznej, np. wysyłając go mailem lub za pomocą Kadromierza dzięki funkcji elektronicznych wniosków urlopowych. Składanie wniosków urlopowych w naszej aplikacji jest banalnie proste. Prośbę o urlop można złożyć jednym kliknięciem za pomocą aplikacji dla pracowników. Dzięki temu oszczędzasz czas i walczysz z marnowaniem papieru. Pamiętaj, że wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego powinien być złożony co najmniej 21 dni przed jego rozpoczęciem.

  Nowoczesny grafik pracy to efektywniejszy zespół i mniejsze koszty. Planuj grafik, twórz ewidencję i rejestruj czas pracy w jednym systemie. Usprawnij planowanie czasu pracy w swojej firmie za pomocą automatycznego grafiku pracy.

5/5 - (2 opinie)
Zainteresowaliśmy Cię?
Wpisz swój adres e-mail i wypróbuj Kadromierz

14-dniowy darmowy okres próbny. Testujesz plan Premium. Nie wymagamy karty.