Przerwa między zmianami – ile powinna wynosić?

Kodeks pracy określa okresy odpoczynku, które muszą zostać zachowane przy sporządzaniu grafiku czasu pracy. Dzięki temu pracownik jest chroniony od nadużyć ze strony pracodawcy. Ustawowe przerwy między zmianami mają również zapobiegać ciągłemu przemęczeniu, które w konsekwencji prowadzi do wielu poważnych chorób.

Przerwa między zmianami a doba pracownicza

Zgodnie z art. 132 Kodeksu pracy każdemu pracownikowi przysługuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu doby. Poprzez pojęcie doby pracowniczej należy rozumieć kolejne 24 godziny od początku rozpoczęcia zmiany przez zatrudnionego.

Wyjątki od nieprzerwanego odpoczynku dobowego

W dwóch wypadkach możliwe jest ograniczenie nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska, a także ze względu na usuwanie awarii. Co więcej, wyjątek ten ma zastosowanie w przypadku pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy.

Nie oznacza to jednak, że w przypadku wystąpienia powyższych przesłanek pracownicy tracą prawo do odebranych im godzin odpoczynku dobowego. Należy im się równoważny czas odpoczynku, z którego powinni skorzystać w odpowiednim okresie rozliczeniowym.

Odpoczynek tygodniowy

Każdemu pracownikowi przysługuje co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego, który obejmuje w sobie również 11-godzinny odpoczynek dobowy, co zapewnia artykuł 133 Kodeksu pracy. Pracodawca powinien ułożyć harmonogram pracy tak, aby odpoczynek tygodniowy przypadł w niedzielę. Obejmuje ona kolejne 24 godziny, począwszy od 6 rano tego dnia, chyba że regulamin zakładu określa inną godzinę.

W niektórych miejscach pracy niedziela jest dniem pracującym, a co za tym idzie, dzień wolny przypada w innym dniu tygodnia z zachowaniem 35 godzin przerwy.

Skrócenie godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego

Ze względu na specyfikę pracy uczestnicy akcji ratowniczych w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia, środowiska lub usuwający awarię i osoby zarządzające firmą w imieniu pracodawcy mogą mieć przyznane mniejszą liczbę godzin odpoczynku tygodniowego, jednak nie może ona być krótsza niż 24 godziny.

Sprawdź, jak wygląda praca na pół etatu.

Co w przypadku pracy zmianowej?

W niektórych zakładach pracy, np. stacjach benzynowych czy restauracjach, konieczna jest praca zmianowa. Część pracowników przychodzi na pierwszą zmianę zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, nieskończone obowiązki przekazując drugiej zmianie. Pora wykonywania obowiązków i przejścia na inną zmianę możliwa jest po upływie ustalonego wcześniej okresu.

Przejście na inną zmianę, zgodnie z przepisami, nie może odbyć się z dnia na dzień. Wówczas przerwa między zmianami byłaby zbyt mała i naruszone zostałoby prawo do odpoczynku tygodniowego. W przypadku zmiany pory wykonywania pracy liczbę godzin odpoczynku tygodniowego można skrócić do 24 godzin. Jest to jednak nieprzekraczalne minimum.

Nie oznacza to jednak, że w przypadku przejścia z porannej zmiany na zmianę nocną pracownikowi nie przysługuje ani jeden dzień wolny, nawet jeśli od zakończenia pracy do momentu rozpoczęcia pracy upłyną 24 godziny. Zastosowanie znajduje tutaj przepis mówiący, że pracownikowi należy się przynajmniej jeden dzień wolny, który powinien przypadać w niedzielę lub, jeśli tygodniowy czas pracy również ją obejmuje, w inny dzień tygodnia.

Przerwa w trakcie dnia pracy

Kodeks pracy reguluje również kwestię płatnego odpoczynku od czynności zawodowych w ciągu dnia pracy. Obowiązuje ona jednak jedynie w przypadku, gdy dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Pracownikom należy się wówczas 15-minutowa przerwa. Jeśli pracownik przepracuje 9 godzin, ma prawo do dodatkowych 15 minut przerwy. Tak samo w przypadku przepracowania 16 godzin.

Płatna przerwa musi zostać wykorzystana w trakcie pracy. Zatem nie ma możliwości skorzystania z niej w ramach wcześniejszego powrotu do domu.

15-minutowa przerwa zazwyczaj jest niewystarczająca, aby chociażby zjeść ciepły posiłek i odpocząć od obowiązków. Pracodawca może również określić bezpłatną przerwę, która nie wlicza się do czasu pracy i może trwać aż do 60 minut. W tym przypadku pracownik może opuścić zakład pracy na czas jej trwania, np. w celu załatwienia spraw osobistych.

Zastanawiasz się, czy warto korzystać z przerw w pracy? Sprawdź 3 powody, dla których warto robić przerwy.

Grafik pracy a przerwy między zmianami

Dbanie o to, aby grafik pracy był zgodny z przepisami prawa pracy, bywa bardzo trudne. Zwłaszcza może mieć to miejsce, gdy firma zatrudnia wielu pracowników pracujących w systemie zmianowym. W takich przypadkach nieocenionym pomocnikiem managera staje się grafik pracy online, który automatycznie sprawdza zgodność harmonogramu pracy z obowiązującym prawem. Pozwala to uniknąć błędu, który może skutkować poważnymi konsekwencjami.

Takim narzędziem jest Kadromierz – program, który automatycznie ustali grafik pracy w Twoim zakładzie pracy, dbając o nieprzerwany odpoczynek dobowy czy tygodniowy poszczególnych pracowników, aby mogli wykonywać pracę jak najefektywniej.