Długość przerwy w pracy – ile przysługuje?

Każdemu pracownikowi w Polsce przysługuje przerwa, jeśli spędza w pracy powyżej 6 godzin w ciągu dnia. Istnieją również grupy zawodowe, których sytuacja życiowa czy zawodowa uprawnia ich do dodatkowych przerw od pracy. Sprawdź, jakie przerwy w pracy Ci przysługują i co mówi o tym Kodeks pracy.

Długość płatnej przerwy w pracy a Kodeks pracy

Kodeks pracy gwarantuje 15-minutową przerwę każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę. Jest to tak zwana przerwa śniadaniowa, którą zazwyczaj przeznacza się na spożycie posiłku. Aby skorzystać z przerwy śniadaniowej, należy danego dnia mieć co najmniej 6-godzinną zmianę.

Czas przerwy śniadaniowej – ile przysługuje na 8, 10 i 12 godzin pracy?

Czas przerwy śniadaniowej jest zmienny. Oznacza to, że zależnie od tego, ile godzin w ciągu dnia przepracujesz, długość przerwy się zwiększa.

Jeszcze do niedawna obowiązkowa przerwa w czasie pracy wynosiła 15 minut dla osób pracujących zarówno 8 godzin, jak i 10 czy 12 godzin. Obecnie sytuacja wygląda inaczej. 23 marca 2023 roku Prezydent podpisał ustawę z dnia 9 marca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeksu pracy. Po zmianach – art. 134 Kodeksu pracy określa minimalny czas przerwy w zależności od przepracowanego czasu.

Poniżej przedstawiamy, ile przerwy należy się pracownikowi w zależności od ilości przepracowanych godzin:

• przerwa w pracy na 8 godzin – w przypadku pracy 8-godzinnej minimalna przerwa w pracy to 15 minut;
• przerwy w pracy na 10 i 12 godzin – jeżeli czas pracy jest dłuższy niż 9 godzin, pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy – minimum 15-minutowej. Oznacza to, że łączna długość przerw w pracy trwającej 10 i 12 godzin to wówczas 30 minut (2 x 15 minut);
• przerwy w pracy powyżej 16 godzin – pracodawca jest zobowiązany do udzielenia kolejnej przerwy w pracy trwającej minimum 15 minut. Wówczas łączny czas przerw powinien wynosić minimum 45 minut (3 x 15 minut).

Powyższe dane to minimalne długości przerwy w pracy, które musi otrzymać pracownik. Każdy pracodawca może jednak sam dobrowolnie zwiększyć czas trwania przerw, np. w przypadku magazynu o dużej powierzchni, w którym droga na stołówkę wymaga od pracowników utraty sporej części czasu przerwy.

Przerwa śniadaniowa – czy jest wliczana do czasu pracy?

Przerwa śniadaniowa wlicza się do czasu pracy, a pracownik otrzymuje za nią normalne wynagrodzenie. Płatna przerwa musi jednak zostać wykorzystana w czasie pracy – nie możemy skorzystać z niej w ramach wcześniejszego powrotu do domu.

Co z odpoczynkiem pomiędzy dniami pracy? Sprawdź, ile powinna wynosić przerwa pomiędzy zmianami!

Bezpłatna przerwa w pracy – kiedy przysługuje?

Niekiedy 15-minutowa przerwa w pracy może nie być wystarczająca na zjedzenie ciepłego posiłku czy załatwienie pilnej sprawy osobistej.

Zgodnie z art. 141 Kodeksu pracy pracodawca może dodatkowo wprowadzić jedną, maksymalnie 60-minutową przerwę, która nie będzie wliczana do czasu pracy, a zatem pracownik nie otrzyma za nią wynagrodzenia.

Wykorzystanie bezpłatnej przerwy w pracy

Taka przerwa może być wykorzystana na spożycie posiłku czy załatwienie spraw osobistych – np. wizyty u lekarza czy w urzędzie. Ponadto bezpłatna przerwa w pracy może łączyć się z przerwą śniadaniową, a jej wprowadzenie musi zostać określone w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub umowie o pracę.

Robienie przerw wpływa bardzo korzystnie na produktywność. Jeśli chcesz pracować lepiej i szybciej, sprawdź 4 sposoby na efektywność w pracy!

60-minutowa przerwa a czas pracy

Pracownik korzystający z dodatkowej przerwy powinien liczyć się z tym, że będzie musiał zostać w pracy odpowiednio dłużej.

Przykład:

Jeśli zaczynasz pracę o 8:00, a Twój wymiar pracy wynosi 8 godzin dziennie i skorzystasz z 60 minut bezpłatnej przerwy, wówczas możesz opuścić zakład pracy dopiero o godzinie 17:00.

Sprawdź, co warto wiedzieć o pracy w sobotę. 

Praca przy komputerze – czy należy się dodatkowa przerwa w pracy?

Nieustanny postęp technologiczny sprawia, że coraz więcej osób spędza znaczną część swojej pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory. Ze względu na szkodliwość takiego typu pracy, przepisy Bezpieczeństwa i Higieny Pracy określają wytyczne dotyczące pracy przy komputerze.

Pracodawca ma do wyboru dwa wyjścia, może:

• ustalić łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora z innym rodzajem pracy nieobciążającym wzroku – przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze komputera;
• zapewnić pracownikom co najmniej 5-minutową przerwę po każdej godzinie pracy spędzonej na obsłudze monitora ekranowego; taka przerwa jest wliczana do czasu pracy i nie może zostać połączona w jedną dużą przerwę.

Wyjątkiem są kobiety w ciąży, których minimalny czas przerwy od komputera powinien wynieść 10 minut po każdej przepracowanej godzinie pracy.

Przerwa w czasie pracy dla matek karmiących

Kodeks pracy określa również informację na temat przerw na karmienie piersią. Taka przerwa w pracy również wlicza się do czasu pracy. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do:

• jednej półgodzinnej przerwy, jeśli jej dzienny wymiar pracy wynosi od 4 do 6 godzin dziennie,
• dwóch półgodzinnych przerw w przypadku pracy co najmniej 6 godzin dziennie,
• dwóch 45-minutowych przerw w przypadku karmienia więcej niż jednego dziecka.

Przerwy na karmienie mogą zostać połączone w jedną dłuższą przerwę na wniosek pracownicy.

Na podstawie powyższych wytycznych wynika, że karmiącej matce, która pracuje poniżej 4 godzin dziennie, nie przysługuje dodatkowa przerwa w pracy.

Przerwa dla pracowników młodocianych

Z pracownikami młodocianymi mamy do czynienia, jeśli ich wiek wynosi od 15 do 18 lat. Taki pracownik nie może wykonywać prac wzbronionych, a jego dobowy wymiar pracy nie powinien być dłuższy niż 6 (pracownicy do 16 roku życia) lub 8 godzin (pracownicy powyżej 16 roku życia). Jeśli ich dzienny czas pracy przekracza 4,5 godziny, pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom dodatkową 30-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy. Przerwy tej nie można rozbić na mniejsze odcinki – musi trwać nieprzerwanie. Przepisy dotyczące pracowników młodocianych reguluje Kodeks pracy (art. 202).

Przerwa ze względu na uciążliwe lub szkodliwe warunki pracy

Dodatkowa przerwa w pracy przysługuje również pracownikom osobie zatrudnionej w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Zgodnie z art. 129 Kodeksu pracy taką przerwę wlicza się do czasu pracy lub obniża dobowy wymiar czasu pracy. W przypadku pracy monotonnej lub takiej, której tempo jest z góry ustalone, także przysługują dodatkowe przerwy wliczane do czasu pracy.

Zobacz, czym jest praca w szczególnych warunkach i co oznacza ona dla pracownika.

Przerwy dla osób z niepełnosprawnością

Osoby z niepełnosprawnością także mogą uzyskać dodatkowy czas wolny w wysokości 15 minut dziennie. Ich łączna płatna przerwa w pracy może wynieść zatem 30 minut. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 2011 roku określa, że dodatkowa przerwa jest czasem przeznaczonym na gimnastykę lub wypoczynek.

Obowiązki pracodawcy w związku z przerwami w pracy

Przepisy prawa pracy nakładają na pracodawcę obowiązek informowania pracownika o przysługujących mu przerwach w pracy. Informacje należy przekazać w terminie 7 dni od dnia dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy. Forma jest w dowolna – można to zrobić zarówno drogą elektroniczną, jak i w postaci papierowej.

Nieudzielenie przerwy lub niepoinformowanie pracownika o należytych przerwach jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika zagrożoną surową karą grzywny.