Wolne za oddanie krwi – ile dni przysługuje i na jakich warunkach?

Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę mogą liczyć na szereg benefitów po oddaniu krwi. Oprócz pokrycia kosztu przejazdu oraz posiłku regeneracyjnego zatrudniony może liczyć na udzielenie czasu wolnego od pracy. Ustawa covidowa w 2021 roku wprowadziła nowe uprawnienia dla dawców krwi, a niektóre z nich obowiązują nadal w 2024 roku mimo zniesienia stanu zagrożenia epidemicznego. Sprawdź, o czym należy wiedzieć w przypadku dawców krwi pracujących na podstawie umowy o pracę.

Dzień wolny za oddawanie krwi – komu przysługuje?

Wolne za oddanie krwi to szczególny przywilej przysługujący krwiodawcom, którego regulacje znajdują się poza Kodeksem pracy, a oparte są na Ustawie o publicznej służbie krwi z dnia 22 sierpnia 1997 roku. Przepisy te gwarantują dawcom krwi nie tylko zwrot kosztów przejazdu i posiłek regeneracyjny, ale również zwolnienie od pracy oraz od wykonywania czynności służbowych w dniu oddania krwi, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi. Prawo to przysługuje zarówno zasłużonemu honorowemu dawcy krwi, jak i wszystkim innym pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, którzy przedstawią w miejscu pracy odpowiednie zaświadczenie wydane przez stację krwiodawstwa. Aby skorzystać z tego przywileju, pracownik, który oddaje krew lub jej składniki, musi również odpowiednio wcześniej zgłosić swoją nieobecność w pracy, zgodnie z wymogami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 roku w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy.

Co ważne, przywilej ten dotyczy jedynie osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak np. umowa zlecenie czy umowa o dzieło, nie mają prawa do płatnego wolnego w celu oddania krwi.

Sprawdź, komu przysługuje dzień wolny za święto.

Ile dni wolnego za oddanie krwi?

Zwolnienie od pracy pracownika będącego krwiodawcą sporadycznie przypada jedynie na dzień oddawania krwi. Sprawa wygląda nieco korzystniej w przypadku honorowych dawców krwi. Honorowemu dawcy krwi przysługuje prawo do dwóch dni zwolnienia od pracy – na dzień oddawania krwi oraz dzień następny.

Oznacza to, że jeśli honorowy dawca krwi odda krew w czwartek, to zarówno czwartek, jak i piątek będą jego dniami wolnymi. Jednak w przypadku, gdy uda się do stacji krwiodawstwa w piątek, dzień wolny za oddanie krwi przypadnie na sobotę – jeśli według harmonogramu pracy nie jest to dzień pracujący pracownika, dodatkowy dzień wolny przepada i nie przechodzi na kolejny dzień roboczy, czyli poniedziałek.

Dni wolne za oddanie krwi a wynagrodzenie

Niezależnie od tego, czy jest to jednodniowe zwolnienie dla okazjonalnych dawców krwi, czy dwa dni wolne, na które może liczyć zasłużony honorowy dawca krwi, pracownicy zachowują prawo do pełnego wynagrodzenia za czas nieobecności. Dzięki temu dni wolne za oddanie krwi są zachętą do udziału w programach krwiodawstwa. Honorowi dawcy krwi, którzy zdecydują się na oddanie krwi sześciokrotnie w ciągu roku, mogą cieszyć się nawet z 12 dodatkowych dni wolnych, co jest istotnym uzupełnieniem standardowego urlopu.

Wynagrodzenie za czas nieobecności w pracy, spowodowanej oddaniem krwi, jest pokrywane przez pracodawcę. Pracownicy, którzy planują skorzystać z tego przywileju, powinni poinformować o tym fakcie pracodawcę z odpowiednim wyprzedzeniem, aby umożliwić organizację pracy podczas ich nieobecności.

Interesującym udogodnieniem jest opcja zaliczenia oddanej krwi jako darowizny, co otwiera możliwość uzyskania ulgi podatkowej. Honorowi dawcy krwi mogą odliczyć wartość tej darowizny od podstawy opodatkowania w zeznaniu rocznym PIT.

Jak złożyć wniosek o dzień wolny za oddanie krwi?

Choć pracownik ma obowiązek wcześniejszego powiadomienia pracodawcy o nieobecności związanej z oddawaniem krwi, nie musi on jednak składać formalnego wniosku tak jak np. w przypadku urlopu okolicznościowego czy urlopu wypoczynkowego. Wystarczy, że zatrudniony poinformuje pracodawcę:

• osobiście,
• za pośrednictwem innej osoby,
• telefoniczne,
• mailowo bądź za pomocą komunikatora internetowego,
• pocztą (w tym przypadku kluczowa będzie data stempla pocztowego).

Konieczne będzie także okazanie zaświadczenia wystawionego przez stację krwiodawstwa do wglądu pracodawcy. Te dwie czynności wystarczą, aby nieobecność uznać za usprawiedliwioną.

Innym sposobem na powiadomienie pracownika o planowanej nieobecności jest złożenie elektronicznego wniosku urlopowego w aplikacji Kadromierz. Pracownik, po zalogowaniu się do systemu, może w prosty i intuicyjny sposób wypełnić formularz wniosku, określając rodzaj nieobecności – w tym wypadku dzień wolnego za oddanie krwi – oraz zaplanowaną datę. System automatycznie przekazuje wniosek do odpowiednich osób w organizacji, takich jak bezpośredni przełożony czy dział kadr, umożliwiając szybką weryfikację i zatwierdzenie wniosku. Dzięki temu pracodawca może w łatwy sposób zaplanować zastępstwo lub dostosować grafik pracy, a pracownik otrzymuje potwierdzenie zatwierdzenia swojego dnia wolnego w sposób cyfrowy, co znacznie upraszcza i przyspiesza cały proces komunikacji oraz planowania w firmie.