Czas pracy młodocianych – ile wynosi?

W Polsce obowiązują ścisłe przepisy dotyczące czasu pracy młodocianych pracowników, które mają na celu ochronę ich zdrowia i zapewnienie odpowiedniego czasu na edukację. Te regulacje są szczególnie ważne dla pracodawców zatrudniających osoby w wieku poniżej 18 lat, którzy muszą dostosować wymiar pracy do szkolnych obowiązków pracowników. W poniższym artykule przyjrzymy się kluczowym aspektom regulacji dotyczących czasu pracy młodocianych.

Kim jest pracownik młodociany i kiedy można go zatrudnić?

W rozumieniu Kodeksu pracy młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, ale nie przekroczyła 18 lat. Zatrudnienie takiej osoby może odbyć się wyłącznie w celu przygotowania zawodowego lub na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu prac lekkich.

Sprawdź, jak zatrudnić młodocianego i na jakich zasadach może on pracować.

Wymiar czasu pracy młodocianego

Wymiar czasu pracy młodocianego podczas roku szkolnego

Pracodawcy zobowiązani są do ustalania wymiaru i rozkładu czasu pracy młodocianych zatrudnionych przy pracach lekkich tak, aby nie kolidowało to z ich obowiązkami szkolnymi. Należy zatem uwzględnić tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania i z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego. Zgodnie z przepisami, tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego podczas trwania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. Ponadto w dni, w które odbywają się zajęcia szkolne, praca nie może przekraczać 2 godzin dziennie.

Wymiar czasu pracy młodocianego podczas ferii szkolnych

Podczas ferii szkolnych młodociani mogą pracować zdecydowanie dłużej – do 7 godzin dziennie i do 35 godzin tygodniowo. Warto jednak zwrócić uwagę, że dla młodzieży do 16 roku życia dzienny wymiar pracy nie może przekraczać 6 godzin.

Co istotne, wymiar czasu pracy określony w powyższym przypadkach obowiązuje również, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Z tego względu przed nawiązaniem stosunku pracy wymaga się od pracodawcy uzyskania od młodocianego oświadczenia od o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

Normy czasu pracy młodocianego

Przepisy szczegółowo regulują czas pracy młodocianych, biorąc pod uwagę ich wiek i obowiązki szkolne. Zgodnie z art. 202 Kodeksu pracy czas pracy:

• nie może przekraczać 6 godzin na dobę – w przypadku młodocianych w wieku do 16 lat,
• nie może przekraczać 8 godzin na dobę – w przypadku młodocianych w wieku powyżej 16 lat.

Co ważne, czas poświęcony na obowiązkowe zajęcia szkolne jest wliczany do czasu pracy – bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jest to istotne, gdyż zapewnia, że edukacja nie jest zaniedbywana na rzecz pracy. Pracodawcy muszą zatem ściśle przestrzegać tych ograniczeń, aby nie narazić się na konsekwencje prawne oraz dbać o dobrostan swoich młodocianych pracowników.

Sprawdź, czym jest praca sezonowa i jaką umowę sporządzić z pracownikiem sezonowym.

Przerwa w czasie pracy pracownika młodocianego

Kwestię przerw w pracy młodocianych określa art. 202 § 3 (1) Kodeksu pracy. Zgodnie z nim pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia 30-minutowej nieprzerwanej przerwy, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy przekracza 4,5 godziny. Przerwę tę należy wliczać do czasu pracy. Natomiast jeśli czas pracy jest krótszy niż 4,5 godziny – przerwa nie jest wymagana.

Czas pracy młodocianego a nadgodziny i godziny nocne

Polskie prawo jasno informuje, że młodocianych nie należy zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani nocnych.

W przypadku pracowników młodocianych nadgodziny przypadają:

• powyżej 6 godzin pracy dziennie dla osób do 16 roku życia,
• powyżej 8 godzin pracy dziennie dla osób po 16 roku życia.

Zaraz pracy dla młodocianego dotyczy także godzin nocnych. Przypada ona pomiędzy godzinami 22.00 a 6.00, lub między 20.00 a 6.00, gdy:

• osoba młodociana nie ma ukończonych 15 lat, ale ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową,
• osoba młodociana nie ma ukończonych 15 lat i nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej,
• osoba ukończyła 15 lat, ale nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej.

Odpoczynek dobowy i tygodniowy młodocianego

Odpoczynek dobowy pracownika młodocianego jest o 3 godziny dłuższy niż w przypadku pracowników pełnoletnich i wynosi co najmniej 14 nieprzerwanych godzin. Co istotne – powinien obejmować porę nocną. Z kolei odpoczynek tygodniowy jest dłuższy aż o 13 godzin od pozostałych pracowników i wynosi co najmniej 48 nieprzerwanych godzin. Wówczas tygodniowa przerwa od pracy powinna obejmować niedzielę.

Urlop wypoczynkowy pracowników młodocianych

Zasady dotyczące urlopu wypoczynkowego młodocianego znacznie różnią się od tych dla osób powyżej 18 roku życia. Zgodnie z art. 205 młodociany uzyskuje prawo do urlopu dopiero po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy. Wymiar urlopu wynosi wówczas 12 dni roboczych.

Z upływem 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak już w roku kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat, przysługuje mu urlop w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do niego uzyskał przed ukończeniem 18 lat.

• 0-6 miesiąc od rozpoczęcia pracy – 0 dni urlopu
• 6-12 miesiąc od rozpoczęcia pracy – 12 dni urlopu
• po 12 miesiącach od rozpoczęcia pracy – 26 dni urlopu
• w każdym kolejnym roku – 26 dni aż do roku ukończenia 18 lat.

Przykład:

Młodociany pracownik o imieniu Kacper rozpoczął pracę 1 września 2022. Do końca lutego 2023 nie przysługiwał mu ani jeden dzień urlopu. 1 marca w związku z przepracowaniem 6 miesięcy nabył prawo do 12 dni urlopu. Z kolei 1 września 2023 po przepracowaniu 12 miesięcy uzyskał prawo do kolejnych 26 dni. Zatem w całym 2023 przysługiwało mu łącznie 38 dni urlopu wypoczynkowego.

Od kolejnego roku Kacprowi przysługuje wymiar 26 dni urlopu – do czasu aż nie ukończy 18 roku życia. W związku z tym, że pełnoletność kończy już w roku 2025 – wówczas od 1 stycznia przysługuje mu tylko 20 dni urlopu.

Pracownik młodociany a ferie szkolne

Młodocianemu, który uczęszcza do szkoły, należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Kodeks pracy nie podaje jednak minimalnego czasu trwania urlopu. W przypadku młodocianego, który nie nabył jeszcze prawa do urlopu, np. pracuje krócej niż 6 miesięcy, pracodawca może udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych zaliczkowo, jednak wyłącznie na wniosek młodocianego.

W przypadku chęci skorzystania przez młodocianego z urlopu bezpłatnego w czasie ferii szkolnych i złożenia odpowiedniego wniosku – pracodawca jest zobowiązany do jego udzielenia. Czas takiego urlopu bezpłatnego nie może być jednak dłuższy niż 2 miesiące. Co ciekawe, okres ten wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Ewidencja czasu pracy młodocianego

Wielu pracodawców zastanawia także fakt, czy konieczne jest prowadzenie ewidencji czasu pracy w przypadku młodocianych. Otóż tak. Pracodawcy są zobowiązani do dokumentowania godzin pracy każdego młodocianego pracownika.

Karta ewidencji czasu pracy powinna być prowadzona w sposób dokładny i systematyczny, aby uniknąć jakichkolwiek nieprawidłowości. Jest to bowiem kluczowe dla zapewnienia przestrzegania przepisów prawa pracy.

Sprawdź program do ewidencji czasu pracy, który pomoże Ci zautomatyzować prowadzenie karty ewidencji.