Przerwa na karmienie piersią – co należy o niej wiedzieć?

Powrót do pracy po powrocie macierzyńskim i łączenie życia zawodowego z opieką nad noworodkiem nie jest łatwym zadaniem. Aby ułatwić ten proces, Kodeks pracy przewiduje szereg przywilejów dla świeżo upieczonych matek, dzięki którym nie muszą one rezygnować z rozwoju zawodowego. Jednym z nich jest wprowadzenie przerw na karmienie piersią. W poniższym artykule wyjaśniamy m.in., komu przysługuje przerwa na karmienie piersią, ile trwa oraz jak powinien wyglądać wniosek pracownicy.

Komu przysługuje przerwa na karmienie piersią?

Zgodnie art. 187 Kodeksu pracy każda pracownica karmiąca dziecko piersią, której dzienny wymiar pracy wynosi co najmniej 4 godziny, ma prawo do dwóch przerw na karmienie piersią. Ich długość zależy od liczby karmionych dzieci i wynosi:

• 2 x 30 min – w przypadku pracownicy karmiącej jedno dziecko piersią,
• 2 x 45 min – w przypadku pracownicy karmiącej więcej niż jedno dziecko piersią.

Przy ustalaniu prawa do przerwy na karmienie piersią istotny jest dobowy wymiar czasu pracy zatrudnionej. W przypadku, gdy wynosi on:

• mniej niż 4 godziny – pracownica nie ma prawa do przerwy na karmienie,
• od 4 do 6 godzin – pracownicy przysługuje wyłącznie jedna przerwa na karmienie (30 lub 45-minutowa w zależności od liczby dzieci).

Powyższe przerwy na karmienie mogą być połączone w jedną godzinną (w przypadku dwóch półgodzinnych przerw) bądź półtorej godzinną przerwę (w przypadku dwóch przerw po 45 min). Decyzja ta może zostać podjęta wyłącznie na wniosek pracownicy – pracodawca nie ma prawa narzucić takiego rozwiązania.

Przepisy dotyczące karmienia piersią nie precyzują, w jakich porach pracownica powinna skorzystać z przysługujących jej przerw. Zdaniem Państwowej Inspekcji Czasu Pracy nie ma zastrzeżeń, aby tak połączone przerwy wykorzystać np. pod koniec dnia pracy, aby w rezultacie skrócić czas pracy pracownicy karmiącej piersią odpowiednio o godzinę bądź półtorej godziny.

Co istotne, przerwa na karmienie piersią przysługuje niezależnie od wieku dziecka. Nie jest też ograniczona w czasie.

Czy karmienie piersią trzeba udowodnić zaświadczeniem lekarskim?

Pracodawca nie ma prawa żądać stosownego zaświadczenia lekarskiego, które potwierdzałoby fakt karmienia piersią – takie działanie nie ma poparcia w przepisach. Takiego zdania jest Państwowa Inspekcja Pracy.

W tym miejscu warto też zauważyć, że lekarz nie ma obowiązku wystawiania takiego zaświadczenia – takiego zapisu nie znajdziemy ani w Kodeksie pracy, ani też w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, czy też w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim.

W takiej sytuacji pracownica nie może wymagać od pracownicy udowodnienia faktu karmienia piersią – samo oświadczenie pracownicy powinno być wystarczające.

Wniosek o przerwę na karmienie piersią

Aby skorzystać z przerw na karmienie piersią, należy złożyć stosowny wniosek do pracodawcy. Poza tym trzeba pamiętać, że mogą być one na wniosek pracownicy udzielane łącznie. Te informacje można zawrzeć od razu w jednym wniosku bądź też zdecydować się na to rozwiązanie po czasie.

Choć przepisy prawa pracy nie określają szczegółowej formy takiego wniosku, powinien on zawierać pewne kluczowe dane, aby był kompletny i spełniał swoją funkcję. Podczas tworzenia dokumentu nie zapomnij o zamieszczeniu informacji takich jak:

• dane pracownicy,
• dane pracodawcy,
• tytuł wniosku – „Wniosek o przerwę na karmienie piersią”,
• informacja o tym, że pracownica karmi dziecko piersią i w związku z tym ubiega się o przysługujące jej przerwy na karmienie zgodnie z art. 187 Kodeksu pracy,
• określenie liczby i długości przerw (dwie półgodzinne przerwy lub dwie przerwy po 45 minut w przypadku karmienia więcej niż jednego dziecka),
• preferowany sposób wykorzystania przerw – czy przerwy mają być udzielane oddzielnie, czy łącznie jako jedna dłuższa przerwa,
• data sporządzenia wniosku,
• podpis pracownicy.

Wniosek o przerwę na karmienie piersią – wzór

Poniżej znajdziesz przykładowy wniosek o przerwę na karmienie piersią. Możesz go pobrać w formacie .docx lub .pdf.

Wniosek o przerwę na karmienie piersią.doc Wniosek o przerwę na karmienie piersią.pdf

Odmowa wniosku o udzielenie przerwy na karmienie piersią

Wniosek pracownicy o udzielenie przerwy na karmienie jest dla pracodawcy wiążący. Oznacza to, że nie ma on prawa odmówić udzielenia pracownicy przerwy na karmienie piersią. Taka decyzja wiązałaby się z odpowiedzialnością za wykroczenie przeciwko prawom pracowników, za co grozi kara grzywny. Jeśli jednak dojdzie do odmowy wniosku, w takiej sytuacji pracownica może złożyć skargę do właściwego Okręgowego Inspektoratu Pracy.

Przerwa na karmienie piersią a ewidencja czasu pracy

Zgodnie z art. 187 § 1 Kodeksu pracy przerwy na karmienie piersią są wliczane do czasu pracy, co oznacza, że nie obniżają wynagrodzenia. Pracodawca jest zobowiązany uwzględniać te przerwy jako czas faktycznie przepracowany. Przerwy na karmienie piersią nie muszą więc zostać szczególnie oznaczone w ewidencji czasu pracy – taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku innych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy, np. tak zwanej przerwy śniadaniowej.

Przerwa na karmienie a wynagrodzenie

Jak już zostało wspomniane w artykule, przerwy na karmienie zaliczają się do czasu pracy, więc nie obniżają przysługującej pracownicy miesięcznej stawki wynagrodzenia. Nie ma zatem potrzeby osobnego obliczania wynagrodzenia za czas tej przerwy.

Popularnym błędem jest twierdzenie, że wynagrodzenie za przerwy na karmienie piersią powinno być obliczane jak w przypadku wynagrodzenia za urlop, według § 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz innych świadczeń wynikających z Kodeksu pracy.

Warto jednak zauważyć, że przepis ten odnosi się do „zwolnienia od pracy” oraz „okresu niewykonywania pracy”, co nie jest jednoznacznie związane z przerwami na karmienie piersią. Przerwy te nie są definiowane jako okresy niewykonywania pracy, ale jako przerwy wliczane do czasu pracy.

Przerwy na karmienie piersią w kontekście przepisów BHP

Przerwy na karmienie piersią mają również istotne znaczenie w kontekście przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z § 39 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP, w zakładach pracy zatrudniających na jednej zmianie więcej niż dwadzieścia kobiet w jednym budynku, pracodawca ma obowiązek zorganizować pomieszczenie do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek. Na każde trzysta kobiet zatrudnionych na jednej zmianie musi przypadać co najmniej jedno miejsce w takim pomieszczeniu, jednak nie mniej niż jedno miejsce w ogóle. Pomieszczenie to musi mieć powierzchnię nie mniejszą niż 8 m², choć przepisy nie precyzują szczegółowego wyposażenia. Pracownice karmiące nie są zobowiązane do korzystania z tego pomieszczenia. Dodatkowo zgodnie z § 38 ust. 1 tego rozporządzenia, pomieszczenia przeznaczone do wypoczynku powinny zapewniać przynajmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny, co gwarantuje odpowiednie warunki higieniczne i komfortowe dla matek korzystających z tych przerw.