Wypadek przy pracy – wszystko, co musisz wiedzieć

Wiele osób bagatelizuje możliwość wystąpienia nieszczęśliwego wypadku w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych. Sądzą, że przestrzeganie przepisów BHP zapewnia całkowitą ochronę przed ich wystąpieniem. Niemniej jednak nawet najbardziej ostrożnym pracownikom niekiedy zdarzają się nieszczęśliwe wypadki. Co się do nich zalicza i jak zachować się w takiej sytuacji?

Co to jest wypadek przy pracy?

Pojęcie „wypadek przy pracy” pojawia się w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy (art. 3). Według zapisu mianem tym określa się nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć pracownika, które nastąpiło:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleconych przez przełożonego,
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz przełożonego (bez polecenia),
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy; w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

O wystąpieniu wypadku przy pracy możemy zatem mówić, gdy spełnione zostaną trzy kryteria: nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna (czynnik, który wywołuje uraz lub śmierć) oraz związek z pracą.

Rodzaje wypadków przy pracy

W kategorię wypadków przy pracy wpisuje się wiele różnorodnych zdarzeń. I choć te mniejsze – jak skaleczenie, poślizgnięcie się czy potknięcie się – najczęściej nie stanowią zagrożenia dla pracownika, istnieje grupa wypadków, w przypadku których należy zastosować postępowanie, zgodne z ustawodawstwem. Dzieje się tak wtedy, kiedy mamy do czynienia z:

• wypadkiem ciężkim – ciężkie uszkodzenie ciała, naruszone podstawowe funkcje organizmu, choroba zagrażająca życiu lub nieuleczalna, trwała choroba psychiczna, utracenie zdolności do wykonywania zawodu czy trwałe oszpeceniem/zniekształcenie ciała,
• wypadkiem śmiertelnym,
• wypadkiem zbiorowym – szkodę poniosły co najmniej dwie osoby, z tego samego powodu i w tym samym czasie.

Czym jest wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy?

Zdarza się, że pracownik doświadcza wypadku podczas wykonywania działań, które nie są bezpośrednio związane z jego pracą. Taki incydent jest określany jako wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy. Obejmuje on sytuacje, w których pracownik dozna urazu:

• w czasie podróży służbowej do miejsca delegacji lub w trakcie przemieszczania się między miejscem delegacji a miejscem noclegu, chyba że wypadek jest spowodowany postępowaniem pracownika, które nie ma związku z wykonywanymi zadaniami,
• w czasie udziału w szkoleniu z zakresu powszechnej samoobrony,
• przy wykonywaniu zadań zleconych przez związki zawodowe działające w miejscu zatrudnienia.

Jak przebiega postępowanie powypadkowe?

Zgodnie z art. 234 Kodeksu pracy oraz rozporządzeniem dotyczącym ustalania szczegółów związanych z wypadkami w miejscu pracy pracodawca ma szereg kluczowych obowiązków. Po wystąpieniu wypadku pracodawca jest zobowiązany do natychmiastowych działań, w tym eliminacji bądź ograniczenia zagrożenia oraz zapewnienia pomocy medycznej poszkodowanym. Powinien także zabezpieczyć miejsce wypadku przed niepowołanym dostępem osób, przypadkowym uruchomieniem maszyn oraz innych technicznych urządzeń, które zostały zatrzymane w związku z incydentem. Dodatkowo konieczne jest unikanie jakichkolwiek zmian w pozycji maszyn, urządzeń technicznych czy innych obiektów, które mogłyby być przyczyną wypadku lub mieć istotne znaczenie przy ustalaniu jego szczegółów i przyczyn.

Co więcej, w przypadku wypadku poważnego, zbiorowego lub śmiertelnego, pracodawca musi niezwłocznie powiadomić prokuratora oraz okręgowego inspektora pracy, a także powołać zespół powypadkowy. Istotnym elementem jest ustalenie przyczyn wypadku i jego okoliczności oraz wdrożenie wniosków i środków profilaktycznych. W dalszej kolejności zadaniem pracodawcy jest sporządzenie i zatwierdzenie protokołu powypadkowego, jego doręczenie poszkodowanemu oraz dostarczenie właściwemu inspektorowi pracy. Na jego podstawie poszkodowany pracownik lub jego rodzina mogą domagać się roszczeń z tytułu wypadku przy pracy. Ostatni krok stanowi rejestracja wypadku w rejestrze wypadków przy pracy oraz sporządzenie statystycznej karty wypadku zgodnie z wymogami Głównego Urzędu Statystycznego.

Sprawdź, jak powinna wyglądać pierwsza pomoc w pracy.

Zespół powypadkowy – kto wchodzi w jego skład?

Po wystąpieniu wypadku w miejscu pracy konieczne jest utworzenie dwuosobowego zespołu powypadkowego składającego się z określonych członków w zależności od struktury zakładu. Jeśli istnieją u pracodawcy organizacje związkowe lub społeczny inspektor pracy oraz służba BHP, zespół powinien składać się z pracownika służby BHP i społecznego inspektora pracy.

Jeśli w zakładzie nie ma służby BHP ani działających związków zawodowych czy społecznej inspekcji pracy, skład zespołu powinien obejmować pracodawcę, pracownika mianowanego do wykonywania obowiązków służby BHP lub specjalistę spoza zakładu pracy oraz przedstawiciela załogi. Natomiast w przypadku niewielkiej liczby pracowników w zakładzie, zespół powypadkowy może składać się z pracodawcy i specjalisty spoza zakładu pracy.

Zespół powypadkowy powinien zacząć natychmiastowo ustalać fakty i przyczyny wypadku zaraz po jego zgłoszeniu. Pracodawca jest odpowiedzialny za pokrycie wszelkich wydatków związanych z tym procesem dochodzeniowym w przypadku wypadków przy pracy.

Zgłoszenie wypadku przy pracy po terminie

Pracownik ma obowiązek niezwłocznego zgłoszenia wypadku lub choroby zawodowej swojemu pracodawcy. Termin ten, choć nie jest ściśle określony, powinien być jak najkrótszy, aby umożliwić odpowiednie zbadanie okoliczności zdarzenia oraz podjęcie koniecznych środków zaradczych. Niemniej jednak zgodnie z polskimi przepisami, brak natychmiastowego zgłoszenia wypadku nie jest podstawą do odmowy przyjęcia takiego zgłoszenia przez pracodawcę. W przeciwieństwie do wielu innych przypadków wypadek przy pracy nie ulega przedawnieniu. Oznacza to, że pracodawca zobowiązany jest do powołania zespołu powypadkowego oraz przeprowadzenia niezbędnych procedur, nawet jeśli pracownik zgłasza incydent po wielu latach od jego wystąpienia. Zaleca się jednak, by pracownik jak najszybciej poinformował pracodawcę o zaistniałym zdarzeniu w celu zapewnienia natychmiastowej i kompleksowej reakcji na wypadek przy pracy.

Wypadek przy pracy – odszkodowanie

Minister Rodziny i Polityki Społecznej określa, za pomocą obwieszczenia, wysokość jednorazowych rekompensat przyznawanych z powodu szkód zdrowotnych wynikających z wypadków podczas pracy lub chorób zawodowych. Od 1 kwietnia 2023 r. do dnia 31 marca 2024 r. jednorazowe odszkodowanie wynosi:

• 1269 zł – za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
• 1269 zł – za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych,
• 22 212 zł – z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego,
• 22 212 zł – z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty,
• 114 231 zł – jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,
• 57 115 zł – jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko,
• 114 231 zł – jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty; oraz 22 212 zł – z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci,
• 114 231 zł – jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawnionych równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty; oraz 22 212 zł – z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko,
• 22 212 zł – jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom,
• 57 115 zł – jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty; oraz 22 212 zł – z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

Sprawdź nasz nowoczesny system do planowania i zarządzania czasem pracy, który posiada szereg funkcji, takich jak: grafiki pracy online, RCP online czy ewidencja czasu pracy.