Urlop wypoczynkowy – co należy wiedzieć

Jednym z najczęściej pojawiających się pytań ze strony pracowników i pracodawców jest „ile dni urlopu przysługuje pracownikowi?”. Wiele osób ma też wątpliwości co do tego, jak zaliczyć naukę do okresu pracy. Poniższy artykuł dostarcza odpowiedzi na wymienione pytania i nie tylko.

Urlop – umowa o pracę, zlecenie, dzieło?

Na początek warto zaznaczyć, że płatny urlop wypoczynkowy przysługuje z mocy prawa jedynie osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, a dokładne regulacje znajdują się w Kodeksie pracy. Co więcej, pracownicy etatowi nie mogą się tego urlopu zrzec. W przypadku umowy zlecenie strony mogą zawrzeć zapis o takim urlopie, ale nie jest on wymagany przepisami prawa. Umowa o dzieło natomiast – ze względu na swoją specyfikę – w ogóle nie przewiduje urlopów.

Przysługujący urlop w zależności od stażu

Pracownik, który jest zatrudniony przez okres krótszy niż 10 lat, ma do wykorzystania 20 dni urlopu wypoczynkowego w ciągu roku. Jeżeli natomiast staż pracy przekracza 10 lat, liczba dni urlopu wzrasta do 26.

Ile dni urlopu po studiach?

Do stażu pracownika wlicza się również czas edukacji, a jest on uzależniony od rodzaju ukończonej szkoły oraz uzyskanego stopnia. Poniżej informacja:

• zasadnicza lub równorzędna szkoła zawodowa – maksimum 3 lata,
• średnia szkoła zawodowa – maksimum 5 lat,
• średnia szkoła ogólnokształcąca – 4 lata,
• szkoła policealna – 6 lat,
• studia wyższe – 8 lat.

W przypadku dwóch pierwszych pozycji do stażu pracy zalicza się czas trwania nauki zawarty w programie nauczania, jednak nie może on przekraczać nakreślonego minimum. Co ważne, okresy nauki nie sumują się, tzn. ktoś, kto ukończył średnią szkołę ogólnokształcącą oraz studia wyższe ma łącznie 8 lat stażu pracy, a nie 12. Warto też zwrócić uwagę, że w przypadku jednoczesnego studiowania oraz pracy na etacie, do stażu pracy wlicza się czas tylko z jednego z tych tytułów. Nie da się więc przekroczyć 10-letniego stażu pracy poprzez łączenie zatrudnienia z odbywaniem studiów.

Urlop wypoczynkowy – ile dni przysługuje nieprzerwanie?

Przepisy stanowią, że jeden z okresów urlopu wypoczynkowego w ciągu roku powinien obejmować co najmniej 14 kolejnych dni. Nie oznacza to jednak, że konieczne jest wykorzystanie jednorazowo 14 dni urlopu, a w praktyce jest to często niemożliwe. Okres wypoczynku obejmuje bowiem również weekendy i święta.

Liczba dni urlopu na żądanie

Każdego roku pracownikowi zatrudnionemu na etacie przysługuje 4 dni urlopu na żądanie, nazywanego w minionych dziesięcioleciach „kacowym”. Pracownik powinien zgłosić chęć skorzystania z tego urlopu najpóźniej w dzień urlopu, przed rozpoczęciem pracy. Przepisy pozwalają bowiem pracodawcy w niektórych przypadkach odmówić przyznania tego urlopu. Ma on do takiej decyzji prawo, jeżeli urlop pracownika istotnie zagrażałby interesom przedsiębiorstwa. Jeżeli natomiast pracodawca odmówi udzielenia urlopu na żądanie bez poważnej, uzasadnionej przyczyny, wówczas ciąży na nim ryzyko grzywny. Przepisy przewidują również sankcje dla pracownika, który wykorzystał urlop na żądanie bez zgody pracodawcy. Taki pracownik może otrzymać naganę, a ta z kolei bywa podstawą rozwiązania umowy o pracę.