Umowy cywilnoprawne – rodzaje i ich omówienie

Przedsiębiorcy coraz częściej korzystają z umów cywilnoprawnych, które oferują większą swobodę w kształtowaniu warunków współpracy niż tradycyjne umowy o pracę. Umowy zlecenie oraz umowy o dzieło to popularne formy zatrudnienia regulowane przepisami Kodeksu cywilnego. Sprawdź, co to umowa cywilnoprawna, jakie są jej rodzaje, oraz jakie korzyści i wyzwania wiążą się z jej stosowaniem.

Umowa cywilnoprawna – co to?

Umowy cywilnoprawne to formy zatrudnienia regulowane przepisami Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy, jak ma to miejsce w przypadku zawartych na podstawie stosunku pracy (np. umowa o pracę). Zawierane są między dwoma podmiotami – zleceniodawcą (dającym zlecenie) a zleceniobiorcą (przyjmującym zlecenie). W odróżnieniu od umowy o pracę umowa cywilnoprawna nie tworzy stosunku pracy, a co za tym idzie, nie podlega pod przepisy Kodeksu pracy, takie jak prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego czy obowiązku odprowadzania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Umowy cywilnoprawne – rodzaje

W polskim systemie prawnym wyróżniamy dwa główne rodzaje umów cywilnoprawnych: umowę zlecenie oraz umowę o dzieło. Każda z nich ma swoje specyficzne cechy i zastosowania, a także różni się pod względem obowiązków i praw zarówno zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy. Zobacz, o czym należy pamiętać, decydując się na umowę cywilnoprawną.

Umowa zlecenie

Umowa zlecenie jest regulowana przez przepisy Kodeksu cywilnego (art. 734-751). W ramach tej umowy, przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonych czynności na rzecz zleceniodawcy. Kluczowym elementem umowy zlecenia jest staranne działanie, a nie osiągnięcie konkretnego rezultatu. Oznacza to, że w przypadku umowy zlecenie zleceniobiorca ma wykonać zlecone mu zadania z należytą starannością, ale nie odpowiada za końcowy efekt swojej pracy. Umowa zlecenie może być zawarta zarówno na czas określony, jak i nieokreślony, co daje dużą elastyczność w zakresie współpracy. Strony umowy mają dużą swobodę w kształtowaniu jej treści, co pozwala na dostosowanie warunków współpracy do indywidualnych potrzeb.

Z perspektywy zleceniobiorcy, umowa zlecenie wiąże się z obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, chyba że jest on jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę u innego pracodawcy i osiąga minimalne wynagrodzenie. Umowa zlecenie jest także korzystną formą zatrudnienia studentów do 26. roku życia, ponieważ nie mają oni obowiązku odprowadzania składek ubezpieczeniowych. Co ważne, w przypadku umowy zlecenia należy pamiętać również o minimalnej stawce godzinowej, która od stycznia 2024 roku wynosi 27,70 zł.

Zleceniodawca może wymagać od zleceniobiorcy regularnego raportowania liczby przepracowanych godzin, aby mieć pewność, że praca jest wykonywana zgodnie z ustaleniami umowy zlecenia. Aby ułatwić ten proces, warto zainwestować w program do liczenia czasu pracy. Kadromierz oferuje intuicyjne narzędzia do śledzenia czasu pracy, co pozwala zarówno zleceniobiorcy, jak i zleceniodawcy na bieżąco monitorować przepracowane godziny, a w dalszej kolejności i wygenerować ewidencję czasu pracy. Dzięki temu rozwiązaniu można uniknąć nieporozumień i zapewnić transparentność w rozliczeniach.

Umowa o dzieło

Umowa o dzieło jest uregulowana w art. 627-646 Kodeksu cywilnego i jest umową rezultatu. W przeciwieństwie do umowy zlecenia, umowa o dzieło zobowiązuje wykonawcę do osiągnięcia określonego rezultatu, za który otrzymuje wynagrodzenie.

Umowa o dzieło nie nakłada na wykonawcę obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne, co może być korzystne z punktu widzenia kosztów. Jest to umowa odpłatna, a wynagrodzenie może być ustalone jako ryczałtowe lub kosztorysowe. W przypadku umowy o dzieło kluczowe jest osiągnięcie ustalonego rezultatu w określonym czasie i jakości, co oznacza, że wykonawca ponosi odpowiedzialność za końcowy produkt swojej pracy. Jeżeli dzieło nie spełnia ustalonych standardów lub nie zostanie wykonane w terminie, wykonawca może być zobowiązany do dokonania poprawek czy naprawienia szkód.

Umowa o dzieło a umowa zlecenia – poznaj różnice.

Umowa cywilnoprawna – przykłady

Umowy cywilnoprawne znajdują szerokie zastosowanie w różnych branżach i sytuacjach, oferując elastyczność i możliwość dopasowania warunków współpracy do specyficznych potrzeb stron. Poniżej znajdziesz kilka konkretnych przykładów umów cywilnoprawnych.

Przykłady zastosowania umowy zlecenia

Umowa zlecenia jest popularnym narzędziem prawnym umożliwiającym elastyczną współpracę między stronami. Jest szczególnie przydatna w sytuacjach, gdy zleceniobiorca ma wykonać regularne lub ciągłe usługi bez stałego zatrudnienia, takich jak:

• prowadzenie księgowości,
• doradztwo prawne,
• usługi marketingowe,
• korepetycje,
• prowadzenie profili w mediach społecznościowych.

Zastanawiasz się, jakie elementy powinna zawierać umowa? Pobierz gotowy wzór umowy zlecenia.

Przykład zastosowania umowy o dzieło

Umowa o dzieło jest jednym z najczęściej stosowanych rodzajów umów cywilnoprawnych, umożliwiającym realizację konkretnych, jednorazowych zadań. Przykłady zastosowania umowy o dzieło, które mogą występować w praktyce, obejmują:

• tworzenie strony internetowej
• wykonanie dzieła artystycznego,
• tłumaczenie dokumentów,
• projekt architektoniczny,
• produkcja materiałów reklamowych.

Zastanawiasz się, co powinna zawierać treść umowy? Pobierz darmowy wzór umowy o dzieło.

Umowy cywilnoprawne a umowa o pracę

Ważne jest, aby pracodawcy i kierownicy zdawali sobie sprawę z różnic między umowami cywilnoprawnymi a umowami o pracę. Umowa o pracę tworzy stosunek pracy, w ramach którego, zgodnie z art. 22 KP, pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy określonego rodzaju pod kierownictwem pracodawcy, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, w zamian za co najmniej minimalne wynagrodzenie. Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikowi prawa do płatnego urlopu, ubezpieczeń społecznych oraz przestrzegania innych przepisów Kodeksu pracy.

Zawieranie umów cywilnoprawnych zamiast umów o pracę jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy charakter pracy na to pozwala. Niedopuszczalne jest natomiast zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną, jeśli praca wykonywana jest w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy.

Umowy cywilnoprawne zamiast umowy o pracę – konsekwencje

Odpowiedzialność prawna za niewłaściwe stosowanie umów cywilnoprawnych, zamiast umów o pracę może być poważna. Inspektorzy pracy mogą nakazać przekształcenie umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę, co wiąże się z koniecznością wyrównania zaległych składek na ubezpieczenia i podatków. Pracodawca może być również zobowiązany do wypłaty zaległych świadczeń pracowniczych, takich jak urlopy i wynagrodzenie za nadgodziny.

Zgodnie z art. 281. § 1 KP w przypadku kontroli przez Państwową Inspekcję Pracy (PIP), pracodawca może zostać ukarany grzywną od kilkuset złotych do 30 tysięcy złotych za każde naruszenie. W skrajnych przypadkach, systematyczne łamanie praw pracowniczych może prowadzić do postępowania karnego i kary ograniczenia wolności.