Umowa zlecenie a staż pracy – zmiany w prawie

Staż pracy to jeden z czynników wpływających na zakres uprawnień pracowniczych – decyduje m.in. o długości urlopu wypoczynkowego. W Polsce wiele osób wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, co rodzi pytanie: czy taki okres również powinien być uwzględniany przy obliczaniu stażu pracy? W artykule przyjrzymy się, czym właściwie jest staż pracy, jak wpływa na sytuację pracownika oraz jak obecnie – i w przyszłości – kształtuje się relacja między umową zlecenia a stażem pracy w świetle przepisów Kodeksu pracy.

Czym jest staż pracy?

Staż pracy to okres aktywności zawodowej, który jest brany pod uwagę przy ustalaniu różnego rodzaju uprawnień pracowniczych. Choć Kodeks pracy nie zawiera jednej, precyzyjnej definicji tego pojęcia, jego znaczenie wynika z przepisów odnoszących się do konkretnych świadczeń i praw przysługujących pracownikowi. Najczęściej staż pracy rozumiany jest jako suma okresów zatrudnienia na podstawie stosunku pracy, czyli:

• umowy o pracę,
• powołania,
• mianowania,
• wyboru,
• spółdzielczej umowy o pracę.

Warto jednak zaznaczyć, że do stażu pracy w określonych sytuacjach mogą być wliczane także inne okresy, takie jak: czas odbywania zasadniczej służby wojskowej, nauki w szkole (np. w przypadku wyliczania prawa do urlopu wypoczynkowego), urlopu wychowawczego czy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych – pod warunkiem, że przepisy szczególne tak stanowią.

Staż pracy – czy wpływa na urlop wypoczynkowy?

Jednym z najważniejszych uprawnień zależnych od stażu pracy jest wymiar urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z art. 154 §1 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje:

• 20 dni urlopu rocznie, jeśli jego ogólny staż pracy wynosi mniej niż 10 lat,
• 26 dni urlopu rocznie – po osiągnięciu 10-letniego stażu pracy.

Warto podkreślić, że do tego stażu wlicza się nie tylko okresy zatrudnienia u różnych pracodawców, ale również – jak wcześniej wspomniano – odpowiednio udokumentowane okresy nauki.

Zgodnie z art. 155 § 1 do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych – 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
• szkoły policealnej – 6 lat,
• szkoły wyższej – 8 lat.

Umowa zlecenia a staż pracy – obecne regulacje prawne

Obowiązujące przepisy wyraźnie rozróżniają stosunek pracy, uregulowany w Kodeksie pracy, od umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia, które podlegają przepisom Kodeksu cywilnego (art. 734–751). Osoby wykonujące obowiązki na podstawie umowy zlecenia nie są traktowane jako pracownicy w rozumieniu Kodeksu pracy. W związku z tym, obecnie nie ma możliwości zaliczenia okresu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia do stażu pracy.

Warto jednak podkreślić, że składki ZUS odprowadzane z tytułu umowy zlecenia są brane pod uwagę przy ustalaniu prawa do emerytury i jej wysokości, zgodnie z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Umowa zlecenie a staż pracy – znamiona stosunku pracy

Wyjątkiem są sytuacje, w których dana umowa cywilnoprawna zostaje uznana przez sąd pracy za pozorną i w rzeczywistości spełnia przesłanki stosunku pracy, o których mowa w art. 22 §1 Kodeksu pracy. Przepis ten definiuje stosunek pracy jako wykonywanie pracy osobiście, w sposób ciągły, podporządkowany (czyli pod nadzorem i kierownictwem pracodawcy), w określonym miejscu i czasie. Jeśli sąd ustali, że umowa zlecenia miała w istocie charakter umowy o pracę, może ją „przekwalifikować” i uznać dany okres za część stażu pracy.

W praktyce jednak, o ile umowa zlecenia nie zostanie zakwestionowana i nie przekształci się w stosunek pracy, czas jej trwania nie wpływa na staż pracy w rozumieniu Kodeksu pracy – nawet jeśli odprowadzane były z jej tytułu składki na ubezpieczenia społeczne.

Sprawdź, kiedy występują znamiona umowy o pracę.

Staż pracy a umowa zlecenia 2026 – nowelizacja Kodeksu pracy

Planowana nowelizacja Kodeksu pracy, której wejście w życie przewidziano na 1 stycznia 2026 roku, zakłada istotne zmiany w zakresie wliczania okresów pracy na podstawie umów cywilnoprawnych do stażu pracy.

Zgodnie z projektem, do stażu pracy będą wliczane m.in.:​

• okresy prowadzenia pozarolniczej działalności,
• okresy współpracy z osobą prowadzącą działalność,
• okres zawieszenia działalności gospodarczej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
• okresy wykonywania umowy zlecenia lub o świadczeniu usług, umowy agencyjnej oraz okres pozostawania osobą współpracującą,
• okres pozostawania członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych.

Warunkiem wliczenia tych okresów do stażu pracy będzie opłacanie w ich trakcie składek na ubezpieczenia społeczne.

Osoby, które przed 2026 rokiem pracowały na podstawie umów zlecenia, będą mogły doliczyć te okresy do swojego stażu pracy, co wpłynie m.in. na zwiększenie wymiaru urlopu wypoczynkowego. Od momentu wejścia w życie nowelizacji pracodawcy będą zobowiązani do uwzględnienia tych zmian przy naliczaniu okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze.