Systemy czasu pracy – sprawdź, co powinieneś wiedzieć

Pracodawca ma do wyboru różne systemy czasu pracy, a w jednej firmie może ich funkcjonować nawet kilka. Dobiera się je do konkretnych stanowisk i grup pracowników, by jak najefektywniej wykorzystać czas pracy. Oto najważniejsze informacje na temat systemów czasu pracy.

Podstawowy system czasu pracy

Najbardziej znany i najpopularniejszy czas pracy nie przekracza 8 godzin na dobę oraz 40 godzin w tygodniu. Okres rozliczeniowy nie powinien natomiast być dłuższy niż 4 miesiące (wyjątkami są rolnictwo i hodowla, a także ochrona osób, gdzie może być on wydłużony do 6 miesięcy). Wreszcie, jeżeli warunki techniczne bądź organizacyjne w danym zakładzie dają ku temu podstawy, okres rozliczeniowy może trwać nawet 12 miesięcy.

Równoważny system czasu pracy

W tym systemie ogólne normy czasu pracy bywają przekraczane – np. praca przez 12 czy 16 godzin na dobę, a następnie równoważone przez dni wolne lub krótszą pracę w inne dni. Jest on stosowany np. w ochronie mienia lub osób bądź dozorze maszyn itp. Trzeba jednak pamiętać, że równoważny system i rozkład czasu pracy nie może być stosowany w przypadku niektórych grup pracowników. Zaliczają się do nich m.in. osoby niepełnosprawne, kobiety w ciąży czy pracownicy młodociani. Ten sposób pracy jest też zabroniony na stanowiskach, w przypadku których przekraczane są dopuszczalne stężenia bądź natężenia czynników szkodliwych.

Praca w ruchu ciągłym

To rozwiązanie zostało opracowane z myślą o zakładach, które muszą funkcjonować bez przerwy, m.in. ze względu na technologię produkcji lub to, że zaspakajają one najważniejsze potrzeby ludności. W tym systemie możliwe jest przedłużenie czasu pracy do 43 godzin w tygodniu, przy okresie rozliczeniowym trwającym maksimum 4 tygodnie. Pracownicy zakładów działających na podstawie tego systemu często pracują na 3 zmiany.

Przerywany system czasu pracy

Czas pracy w ciągu jednej doby nie przekracza 8 godzin, a pracownikowi przysługuje jedna przerwa, trwająca nie dłużej niż 5 godzin. Nie wlicza się ona do czasu pracy, ale należna jest za nią zapłata w wysokości połowy wynagrodzenia za czas przestoju.

Zadaniowy system czasu pracy

Mimo że zadaniowy system i rozkład czasu pracy pozwala pracownikowi samodzielnie planować swoje działania, nie powinien on pracować dłużej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu. O tym systemie mówi się też: „nienormowany czas pracy”. Szczególnie sprawdza się on na tych stanowiskach, na których zapotrzebowanie na pracę bywa różne, a czas wykonania poszczególnych zadań jest trudny do określenia a priori.

Praca weekendowa

System ten stosuje się na wniosek pracownika i – jak sama nazwa wskazuje – praca ma miejsce od piątku do niedzieli oraz w święta. W ciągu jednej doby pracownik może przepracować maksymalnie 12 godzin. Okres rozliczeniowy nie powinien przekraczać miesiąca.

System skróconego tygodnia pracy

Ten system może zostać wdrożony na wniosek pracownika. Praca jest przez niego wykonywana przez mniej niż 5 dni na tydzień, a dobowy wymiar czasu pracy może zostać wydłużony do 12 godzin. Z tego rozwiązania chętnie korzystają osoby, które studiują zaocznie lub muszą daleko dojeżdżać do zakładu pracy.