System ochrony pracy – czym jest?

System ochrony pracy w Polsce obejmuje zarówno normy prawne, jak i reguły organizacyjne. Te pierwsze mają charakter ogólny – znajdują odzwierciedlenie w różnych aktach, począwszy od Konstytucji, a skończywszy na ustawach i normach. Drugie natomiast są specyficzne dla danego zakładu pracy.

Ochrona pracy – podstawy konstytucyjne

Zagadnienie ochrony pracy jest mocno zakorzenione w polskim systemie prawnym. Swoje podstawy bierze ono z samej ustawy zasadniczej, a mianowicie z artykułów 24, 66 i 68. Mowa w nich o tym, że „praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy”. Można znaleźć też zapis stanowiący, że „każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy” oraz że „każdy ma prawo do ochrony zdrowia”.

Ochrona pracy – co mówi Kodeks pracy?

Dokument ten opisuje bardziej szczegółowo to, co zostało zasygnalizowane w Konstytucji. Art. 207 k.p. wskazuje podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Mowa jest w nim między innymi o pracownikach młodocianych, kobietach w ciąży lub karmiących piersią, a także osobach z niepełnosprawnościami. Inne części Kodeksu pracy zawierają informacje dotyczące np. czasu pracy wskazanych wyżej grup pracowników. Częścią systemu ochrony pracy jest także ułatwiony powrót z urlopu macierzyńskiego. Ponadto zakłady mogą wprowadzać pewnego rodzaju przywileje w regulaminie pracy lub układach zbiorowych pracy. Wiele firm wychodzi też z inicjatywą, organizując m.in. przyzakładowe przedszkola dla dzieci pracowników.

Powrót z urlopu macierzyńskiego – co warto wiedzieć?

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracownica posiada pewne przywileje, opisane w przepisach prawa. Nie można jej polecić pracy w godzinach nadliczbowych, jeżeli sama nie wyrazi na to zgody. Zabronione jest także wysłanie takiej pracownicy w delegację z dala od stałego miejsca pracy. Powrót po macierzyńskim wiąże się także z prawem do dodatkowych przerw na karmienie piersią. Są to dokładnie dwie przerwy po pół godziny każda, za które przysługuje wynagrodzenie. Jeżeli kobieta karmi więcej niż jedno dziecko, ulegają one wydłużeniu do 45 minut.

Ile trwa okres ochronny po urlopie macierzyńskim?

Pracownik, któremu przysługuje prawo do urlopu wychowawczego, może złożyć wniosek dotyczący obniżenia wymiaru pracy, zachowując przy tym ochronę zatrudnienia. Oznacza to, że kobieta może nawet przez 12 miesięcy pracować na pół etatu, by mieć więcej czasu na opiekę nad dzieckiem. Pracodawca nie może „ukarać” jej zwolnieniem z pracy.

Likwidacja stanowiska pracy po urlopie macierzyńskim

Pomimo licznych przywilejów, jakie daje okres ochronny po powrocie z urlopu macierzyńskiego, istnieją sytuacje, w których pracodawca może „pożegnać się” z pracownicą. Musi on jednak udowodnić jej, że narusza ona obowiązki pracownicze lub że nie ma on aktualnie możliwości zatrudnić jej na stanowisku odpowiadającym jej kwalifikacjom przy zachowaniu takiego samego wynagrodzenia. Przykładem takiej sytuacji jest likwidacja stanowiska pracy. Po urlopie macierzyńskim pracownica „nie ma dokąd wrócić”, a pracodawca – jeżeli udowodni taki stan rzeczy – nie ma obowiązku zatrudnić pracownicy na innym stanowisku, zwłaszcza jeżeli nie posiada ona odpowiednich kompetencji.