Jak napisać i złożyć pozew do sądu pracy?

Niektórych sporów pracownika i pracodawcy nie da się rozstrzygnąć polubownie. W takim wypadku pracownik może dochodzić roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej. Zanim jednak do tego dojdzie, zatrudniony może najpierw ubiegać swoich praw podczas postępowania pojednawczego przed komisją pojednawczą. Sąd pracy należy traktować jako ostateczność, kiedy inne formy rozwiązania sporu zawiodą. Sprawdź, jak wygląda postępowanie z zakresu prawa pracy i jakie są właściwości sądów pracy w Polsce.

Postępowanie pojednawcze przed komisją a sąd pracy

Zanim sprawa trafi do sądu pracy, warto spróbować rozwiązania sporu poprzez komisję pojednawczą. Takie postępowanie może zostać rozpoczęte na wniosek pracownika lub pracodawcy i stanowi mniej formalną drogę dochodzenia roszczeń. Komisja jest powoływana u pracodawcy w porozumieniu ze związkami zawodowymi.

Komisja pojednawcza powinna dążyć do załatwienia sprawy w ciągu 14 dni od złożenia wniosku o wszczęcie postępowania. Jeżeli strony dojdą do porozumienia, podpisują ugodę, która ma moc prawną i może być podstawą egzekucji w razie jej niewykonania. Zgodnie z art. 243–258 Kodeksu pracy, taka ugoda musi być zgodna z przepisami prawa pracy oraz zasadami współżycia społecznego. Jeśli treść porozumienia narusza przepisy ochronne, może zostać zakwestionowana.

Warto zaznaczyć, że postępowanie pojednawcze nie jest obligatoryjne. Nawet jeśli jedna ze stron złoży wniosek o jego wszczęcie, druga strona nie ma obowiązku uczestniczenia w posiedzeniu komisji i może od razu skierować sprawę do sądu. Zaletą skorzystania z komisji pojednawczej jest możliwość szybkiego i taniego rozwiązania sporu bez konieczności ponoszenia opłat sądowych i prowadzenia długotrwałego postępowania. Jeśli ugoda zostanie zawarta, sąd pracy nie musi już orzekać w sprawie. W przypadku braku porozumienia pracownik lub pracodawca mogą wystąpić z pozwem.

Właściwości sądów pracy – z jaką sprawą iść do sądu pracy?

Zgodnie z art. 476 Kodeksu postępowania cywilnego sądy pracy orzekają w sprawach z zakresu prawa, przez które rozumie się:

• roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane, a także ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy,
• roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy,
• odszkodowania dochodzone od pracodawcy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Przedmiotem sporu może być zatem np. uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, przywrócenie do pracy czy przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy, a także naruszenie zasad równego traktowania czy stosowanie mobbingu.

Należy pamiętać, że umowy cywilnoprawne (np. umowa zlecenia czy umowa o dzieło) nie są regulowane przez przepisy Kodeksu pracy, zatem wszelkie roszczenia z ich tytułu nie podlegają pod sądy pracy. Zgodnie z art. 262 §  2 KP inne sprawy z zakresu prawa pracy, które nie podlegają właściwości sądów pracy to spory dotyczące ustanawiania nowych warunków pracy i płacy oraz stosowania norm pracy.

Zobacz, jak planować grafik pracy zgodny z Kodeksem pracy.

Pozew do sądu pracy – co powinno zawierać pismo procesowe?

Złożenie odpowiednio sformułowanego pozwu jest kluczowe do wszczęcia postępowania przed sądem pracy. Pismo procesowe musi spełniać wymogi formalne określone w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 126 oraz art. 187 KPC). Braki formalne mogą skutkować zwrotem pozwu lub wezwaniem do ich uzupełnienia, co znacząco wydłuży rozpoznanie sprawy.

Każde pismo procesowe powinno zawierać m.in.:

• oznaczenie sądu, do którego jest skierowane,
• imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
• oznaczenie rodzaju pisma („pozew”),
• osnowę wniosku lub oświadczenia,
• wskazanie faktów, na których strona opiera swoje żądanie, wraz z dowodami na ich poparcie,
• podpis strony albo jej pełnomocnika,
• wymienienie załączników (np. kopia umowy o pracę, świadectwo pracy, korespondencja z pracodawcą).

W przypadku pozwu w sprawach z zakresu prawa pracy, konieczne jest również zamieszczenie elementów szczególnych, takich jak:

• dokładnie określone żądanie – np. przywrócenie do pracy, odszkodowanie, uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne,
• oznaczenie wartości przedmiotu sporu (w sprawach majątkowych),
• wskazanie daty wymagalności roszczenia, jeśli dotyczy to zasądzenia świadczenia,
• okoliczności uzasadniające żądanie oraz właściwość sądu pracy,
• informację, czy strony próbowały mediacji lub innego pozasądowego rozwiązania konfliktu, a jeśli nie – wyjaśnienie przyczyn.

Dodatkowo w praktyce warto dołączyć dokumenty potwierdzające zatrudnienie i przebieg pracy, np. umowę o pracę, aneksy dotyczące zmiany warunków pracy, listy obecności czy pisemne wypowiedzenie umowy o pracę.

Zwolnienie dyscyplinarne – sprawdź, co powinieneś o nim wiedzieć. 

Terminy złożenia pozwu do sądu pracy

Pracownik ma określone terminy, w których może pozwać pracodawcę i dochodzić swoich praw w sądzie pracy. Terminy te wynikają wprost z przepisów Kodeksu pracy (art. 264–265 KP) i ich niedotrzymanie co do zasady skutkuje odrzuceniem pozwu.

• Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę – należy wnieść do sądu pracy w terminie 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.
• Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania – wnosi się w terminie 21 dni od doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia albo od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.
• Żądanie nawiązania umowy o pracę – składa się w terminie 21 dni od doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.

W uzasadnionych przypadkach, gdy pracownik uchybi terminowi, sąd pracy może go przywrócić – ale wyłącznie na wniosek zainteresowanego. Zgodnie z art. 265 KP wniosek należy złożyć w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchybienia. Ważne jest, że samo złożenie wniosku nie wystarczy – konieczne jest równoczesne wniesienie pozwu do sądu pracy.

Sprawdź, czy pracodawca może płacić mniej niż najniższa krajowa

Gdzie złożyć pozew do sądu pracy?

Pozew w sprawach z zakresu prawa pracy należy złożyć w sądzie ogólnym właściwym dla pozwanego (czyli pracodawcy) albo przed sądem znajdującym się w obszarze, w którym praca była lub miała być wykonywana. Decydujące znaczenie ma miejsce świadczenia pracy wynikające z umowy o pracę (art. 461 § 1 KPC).

W związku z powyższym pracownik ma wybór – może skierować pozew:

• do sądu pracy właściwego dla siedziby pozwanego pracodawcy (np. centrali spółki),
• albo do sądu pracy właściwego dla miejsca, gdzie rzeczywiście wykonywał obowiązki służbowe, niezależnie od tego, gdzie zarejestrowana jest firma.

Sprawy tego rodzaju rozpoznają stosowne wydziały sądów rejonowych i okręgowych. Wydział pracy rozpoznaje nie tylko roszczenia ze stosunku pracy, ale również sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Przykładowo, jeżeli zatrudniony pracował w Kielcach, a siedziba spółki mieści się w Warszawie, może skierować sprawę zarówno do Sądu Rejonowego w Kielcach, jak i do sądu właściwego dla siedziby pracodawcy. Informacji o właściwości konkretnego sądu udziela biuro obsługi interesanta, które zapewnia obsługę interesantów w danym sądzie. Adres i dane kontaktowe znajdują się na stronie internetowej sądu, a w pozwie należy wskazać pełną nazwę i adres jednostki, czyli siedzibę sądu rejonowego.

Artykuł zweryfikowany przez prawnika:
Łukasz Dej