Rośnie liczba skarg do Państwowej Inspekcji Pracy

W 2022 roku inspektorzy pracy przeprowadzili prawie 60 tysięcy kontroli. Ponad 40% z nich wynikało ze skarg kierowanych do PIP. Inspektorzy potwierdzili zasadność 32,2% zarzutów. Ze sprawozdania z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2022 roku wynika, że najczęściej skarżono się na kwestie związane z wynagrodzeniem za pracę, stosunkiem pracy i czasem pracy. Rok 2022 przyniósł także wzrost liczby przeprowadzonych kontroli w porównaniu z dwoma poprzednimi latami. Sprawdź, czego dotyczyły skargi do Państwowej Inspekcji Pracy w 2022 roku.

Co podlega kontroli?

Państwowa Inspekcja Pracy pełni istotną funkcję w nadzorze i kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy. Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy jej główne zadania obejmują nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych.

Inspekcja skupia się również na kontrolowaniu legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej, zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców. Dodatkowo podejmuje działania prewencyjne, badając okoliczności wypadków przy pracy, analizując przyczyny chorób zawodowych oraz inicjując prace badawcze w dziedzinie przestrzegania prawa pracy.

PIP ma także prawo wnoszenia powództw i uczestnictwa w postępowaniach przed sądem pracy, a także ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika. Kontroluje wypłacanie wynagrodzenia zgodnie z minimalną stawką godzinową i wykonywanie zadań związanych z delegowaniem pracowników w ramach świadczenia usług. Ta kompleksowa rola PIP ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia przestrzegania praw pracowników oraz bezpieczeństwa i higieny pracy na polskim rynku.

Sprawdź, jak przygotować się do kontroli Państwowej Inspekcji Pracy.

Czego dotyczyły skargi do Państwowej Inspekcji Pracy w 2022 roku?

Wynagrodzenia i świadczenia

W 2022 roku wśród zgłaszanych problemów wyraźnie dominowały kwestie związane z wynagrodzeniem i innymi świadczeniami wynikającymi ze stosunku pracy. Skargi najczęściej dotyczyły nieterminowej lub całkowitej niewypłacalności wynagrodzenia za pracę, a także sytuacji, w których wypłacane świadczenia były niższe niż określone w umowie o pracę lub ustawowo przyjęte minimalne wynagrodzenie.

Dodatkowo częste były zarzuty związane z niewłaściwym rozliczaniem wynagrodzenia za godziny nadliczbowe oraz obniżaniem ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i wynagrodzenie za sam urlop. Skargi obejmowały także kwestie niewypłacania lub obniżania dodatków do wynagrodzenia, takich jak ekwiwalent za pranie odzieży roboczej, wynagrodzenie za czas choroby, odprawa pieniężna w przypadku rozwiązania stosunku pracy oraz należności z tytułu podróży służbowej.

Stosunek pracy

W 2022 roku zgłaszano problemy związane z brakiem potwierdzenia na piśmie zawartej umowy o pracę lub nieterminową realizacją tego obowiązku przez pracodawcę. Ponadto kwestionowano brak wydania świadectwa pracy lub opóźnienia w jego wydaniu, a także podnoszono wątpliwości co do jego treści.

Skargi obejmowały także zawieranie umów cywilnoprawnych w warunkach, w których zgodnie z przepisami prawa pracy powinna być zawarta umowa o pracę. Nieprawidłowości w sporządzaniu umów o pracę stanowiły kolejny istotny zarzut. Zwracano także uwagę na nieprawidłowości związane z wypowiadaniem i rozwiązywaniem umów o pracę.

Legalność zatrudnienia

Pracownicy składali skargi z powodu niezgłoszenia albo nieterminowego zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego osób zatrudnionych lub wykonujących inną pracę zarobkową. Kolejnym często występującym problemem było niedopełnienie obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy przez pracodawców, a także nieterminowe wywiązywanie się z tego zobowiązania. Ponadto zauważono uchybienia w procesie zatrudniania cudzoziemców.

Czas pracy

Wśród nieprawidłowości związanych z czasem pracy często pojawiał się zarzut nieprowadzenia lub nierzetelnego prowadzenia ewidencji czasu pracy. Brak odzwierciedlenia faktycznie przepracowanego czasu, niewykazywanie godzin nadliczbowych i pracy w porze nocnej stawały się źródłem konfliktów.

Ponadto pracownicy zgłaszali naruszenia prawa do odpoczynku dobowego i tygodniowego, a także naruszenia zakazu wykonywania pracy w handlu w niedziele lub święta. Skargi dotyczyły także nieprawidłowego tworzenia rozkładów czasu pracy oraz zatrudniania pracowników przez więcej niż 5 dni w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym. Dodatkowo w wielu przedsiębiorstwach nie spełniono wymogu zapewnienia dnia wolnego w zamian za pracę w dniu uznawanym za wolny z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy.

Sprawdź, jak ułożyć grafik pracy zgodny z Kodeksem pracy.

Warunki pracy

Skargi z zakresu warunków pracy skupiały się głównie na kilku kluczowych zagadnieniach. Przede wszystkim pracownicy zgłaszali niedostosowanie obiektów i pomieszczeń pracy do wymagań technologicznych, zaniedbania związane z wysokością, powierzchnią i kubaturą, uwzględniając rodzaj wykonywanej pracy oraz liczbę pracowników i czas ich przebywania.

Kolejnym istotnym zarzutem był brak lub niewłaściwe dostosowanie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, zarówno pod kątem ich usytuowania, jak i wielkości. Skargi obejmowały także kwestie związane z niedostosowaną temperaturą w pomieszczeniach pracy, szczególnie jej nadmiernym obniżeniem.

Ponadto pracownicy zwracali uwagę na nieprawidłowości w zakresie wydawania posiłków i napojów, brak lub niewłaściwe funkcjonowanie systemów wentylacji i klimatyzacji, a także problemy związane z brakiem lub niewłaściwie przeprowadzonymi szkoleniami wstępnymi oraz badaniami lekarskimi.

Skargi obejmowały również niedostarczenie przez pracodawcę odzieży i obuwia roboczego, a także problemy związane z doborem i dostarczaniem środków ochrony indywidualnej, takich jak odzież ochronna, sprzęt zapobiegający upadkom z wysokości, ochrona głowy i układu oddechowego.

Dyskryminacja, molestowanie, mobbing w miejscu pracy

Trzy tysiące skarg zgłoszonych w kontekście zatrudnienia rzucają światło na problematykę dyskryminacji, molestowania i mobbingu w miejscu pracy. Zaskakujące jest jednak to, że tylko niewielki odsetek, bo zaledwie 8,6%, uzyskał potwierdzenie podczas przeprowadzanych kontroli.

Skargi dotyczące dyskryminacji w zatrudnieniu najczęściej odnosiły się do nierównego traktowania w zakresie wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń, związanych zarówno z różnicami w pensjach, premiach, jak i dostępie do szkoleń i awansów. Skarżący często napotykali trudności w precyzyjnym wskazaniu kryteriów lub przyczyn dyskryminacyjnych, co utrudniało zweryfikowanie zgłoszonych przypadków.

Analiza skarg dotyczących mobbingu ukazała, że często było ono mylone z zachowaniami wynikającymi z braku kultury osobistej lub jednorazowymi incydentami. Ustalenie mobbingu w trakcie kontroli staje się wyzwaniem z powodu ogólnego charakteru skarg, braku dostatecznych dowodów potwierdzających, a także z uwagi na chęć anonimowości skarżących.

Inspektor pracy, zajmując się kontrolą w tym obszarze, bada jedynie okoliczności obiektywne, możliwe do zweryfikowania przez dostępne środki dowodowe. Jednak z uwagi na ograniczenia w zakresie oceny informacji uzyskanych od zainteresowanych osób, decyzję o wystąpieniu mobbingu lub dyskryminacji pozostawia się sądowi pracy.

Jakie kary mogą grozić za naruszenie prawa pracy?

Jeśli Państwowa Inspekcja Pracy wykryje nieprawidłowości podczas kontroli, wówczas może nałożyć karę w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

W 2022 roku inspektorzy wystawili mandaty na łączną kwotę 19,7 mln zł. Średnia wysokość mandatu wynosiła 1,2 tys. zł. Kary grzywny wynosiły jednak tylko 62,1% wymierzonych sankcji. 33,4% stanowiły środki oddziaływania wychowawczego, a 4,5% zakończyło się wnioskiem do sądu pracy.

Warto jednak zauważyć, że wiele z tych kar dało się uniknąć, wprowadzając w swoich firmach odpowiednie programy m.in. do monitorowania czasu pracy.

Planuj czas pracy zgodnie z prawem pracy razem z Kadromierzem

Planowanie czasu pracy zgodnie z przepisami prawa pracy staje się łatwiejsze niż kiedykolwiek dzięki zastosowaniu nowoczesnych narzędzi takich jak Kadromierz. W trakcie tworzeniagrafiku pracy system automatycznie przeprowadza szczegółową weryfikację zgodności zaplanowanego grafiku z przepisami Kodeksu pracy. Dzięki tej funkcji aplikacja nie tylko identyfikuje potencjalne naruszenia prawa, ale także proaktywnie proponuje zmiany w czasie pracy poszczególnych pracowników. Program do zarządzania czasem pracy sprawdzi dla Ciebie kluczowe aspekty, takie jak odpoczynek dobowy i tygodniowy, wymiar czasu pracy, dobę pracowniczą czy ewentualne przekroczenia normy w okresie rozliczeniowym. Dzięki Kadromierzowi masz pewność, że Twój harmonogram nie tylko efektywnie zarządza czasem pracy, ale także jest zgodny z obowiązującym prawem. W efekcie nie musisz obawiać się mandatu ze strony Państwowej Inspekcji Pracy.

Załóż darmowe konto i przekonaj się, jak łatwo ułożyć grafik pracy zgodny z Kodeksem pracy.