Praca w niedziele i święta w gastronomii – co mówią przepisy?

Gastronomia to jedna z nielicznych branż, w której praca w niedziele i święta jest na porządku dziennym. Dla wielu pracowników gastronomii oznacza to konieczność pracy wtedy, gdy inni odpoczywają. Czy jednak taka organizacja czasu pracy jest zgodna z prawem? W tym artykule przyjrzymy się, co na temat pracy w niedziele i święta w gastronomii mówią obowiązujące przepisy.

Praca w niedziele i święta – kiedy jest dozwolona?

Zgodnie z art. 151⁹ §1 KP, praca w niedziele jest zabroniona, chyba że zachodzą szczególne okoliczności wskazane w przepisach. Kodeks pracy dopuszcza pracę w niedzielę i święta w następujących sytuacjach:

• w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• w ruchu ciągłym,
• przy pracy zmianowej,
• przy niezbędnych remontach,
• w transporcie i w komunikacji,
• w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,
• przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
• w rolnictwie i hodowli,
• przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
  • zakładach świadczących usługi dla ludności,
  • gastronomii,
  • zakładach hotelarskich,
  • jednostkach gospodarki komunalnej,
  • zakładach podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
  • jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę,
  • zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku,
• w przypadku pracy weekendowej,
• w przypadku pracy polegającej na świadczeniu usług świadczeniu usług za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub urządzeń telekomunikacyjnych, a odbiorca tych usług znajduje się poza granicami Polski, i u niego niedziele/święta obowiązujące w Polsce są normalnymi dniami pracy.

Jak widać, jednym z wyjątków przewidzianych w art. 151¹⁰ pkt 2 KP jest świadczenie usług gastronomicznych. Co ważne, za pracę w niedzielę lub święto z reguły uważa się pracę wykonywaną pomiędzy godziną 6:00 tego dnia oraz godziną 6:00 dnia następnego. Pracodawcy mogą jednak ustalić inne godziny w przepisach wewnątrzzakładowych.

Praca w niedziele w gastronomii – co należy widzieć?

Mimo że praca w niedziele w gastronomi jest dozwolona, pracodawca musi trzymać się kilku reguł. Zgodnie z art. 151¹¹ § 1 pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele należy umożliwić wykorzystanie dnia wolnego od pracy w ciągu 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Jeśli dzień wolny od pracy nie może zostać udzielony we wskazanym terminie, pracodawca musi udzielić go do końca okresu rozliczeniowego lub – gdy również ta opcja nie jest możliwa – wypłacić dodatek do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości 100% stawki godzinowej za każdą godzinę pracy w niedzielę (art. 151¹¹1 § 2).

Ponadto należy pamiętać, że pracownik powinien mieć zaplanowany w grafiku pracy dzień wolny w niedzielę co najmniej raz na 4 tygodnie (art. 151¹²). Nie dotyczy to jednak zatrudnionych w systemie pracy weekendowej.

Praca w niedzielę w gastronomii nie zwalnia pracodawcy z udzielenia pracownikowi 11-godzinnego odpoczynku dobowego oraz 35-godzinnego odpoczynku tygodniowego. Naruszenie tych zasad może prowadzić do konsekwencji prawnych, w tym interwencji Państwowej Inspekcji Pracy.

Praca w święta w gastronomii – o czym należy pamiętać?

Dniami świątecznymi w rozumieniu przepisów są dni ustawowo wolne od pracy wymienione w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy, czyli:

• 1 stycznia – Nowy Rok,
• 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
• pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
• drugi dzień Wielkiej Nocy,
• 1 maja – Święto Państwowe,
• 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
• pierwszy dzień Zielonych Świątek,
• dzień Bożego Ciała,
• 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
• 1 listopada – Wszystkich Świętych,
• 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
• 24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia,
• 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
• 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.

Podobnie jak w przypadku pracy w niedziele w gastronomii, pracodawca ma obowiązek zrekompensowania pracy w święto. Na mocy art. 151¹¹ §1, jeśli pracownik świadczy pracę w dzień ustawowo wolny od pracy (inny niż niedziela), należy mu się inny dzień wolny od pracy udzielony w ciągu okresu rozliczeniowego. Jeżeli z przyczyn obiektywnych nie jest możliwe udzielenie dnia wolnego, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% stawki godzinowej za każdą godzinę pracy w święto. Ponadto praca w święta w gastronomii nie zwalnia z udzielenia pracownikowi odpoczynku dobowego czy tygodniowego.

Co ważne, w przypadku świąt przypadających w niedzielę stosuje się przepisy odnoszące się do pracy w niedzielę.

Sprawdź, jak przypadają dni wolne od pracy w 2025 roku.

Praca w niedziele i święta w gastronomii a umowy cywilnoprawne

W gastronomii bardzo często spotykaną formą zatrudnienia – zwłaszcza wśród studentów i pracowników sezonowych – są umowy cywilnoprawne, czyli przede wszystkim umowa zlecenie i umowa o dzieło. Choć pozwalają one na większą elastyczność, warto pamiętać, że nie podlegają przepisom Kodeksu pracy, lecz Kodeksowi cywilnemu. Oznacza to, że przepisy dotyczące rekompensaty za pracę w niedziele i święta (np. obowiązek udzielenia dnia wolnego czy dodatków za pracę w święta) nie mają tutaj zastosowania.

Wszystko zależy jednak od warunków zapisanych w umowie – to one regulują, czy i w jaki sposób będzie rekompensowana praca w weekendy i święta. Jeśli takich zapisów nie ma, zleceniobiorcy nie przysługuje żadna dodatkowa rekompensata.

Sprawdź, jak ułożyć grafik pracy w gastronomii.