Kiedy wygasa status studenta?

Status studenta uprawnia do wielu zniżek. Dodatkowo zleceniodawcy nie muszą opłacać za studentów składek na ubezpieczenie społeczne. Uczelnia może dokonać jednak skreślenia z listy studentów i wówczas następuje utrata statusu studenta. Proces ten reguluje ustawa – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (“Prawo o szkolnictwie wyższym”). Dowiedz się więcej o utracie statusu studenta.

Czym jest status studenta?

Status studenta otrzymuje każda osoba kształcąca się na studiach I lub II stopnia albo na jednolitych studiach magisterskich. Osoba staje się studentem w dniu złożenia ślubowania i pozostaje nim aż do dnia ukończenia studiów – czyli do złożenia egzaminu dyplomowego (dotyczy to zarówno studiów I stopnia, jak i studiów II stopnia). W świetle prawa uczestnik studiów III stopnia, czyli tzw. doktoratu, nie posiada statusu studenta.

Do czego uprawnia posiadanie statusu studenta?

Aktywny status studenta wiąże się z szeregiem benefitów. Prawa studenta to m.in.

• prawo do posiadania i korzystania z legitymacji studenckiej,
• prawo do otrzymywania stypendiów socjalnych oraz naukowych,
• możliwość udziału w wymianach studenckich,
• zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Zatrudnienie studenta – jakie składki?

Zleceniodawca nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za studenta, jeśli ten jest zatrudniony na podstawie umowy cywilnoprawnej. Dodatkowym warunkiem koniecznym do zwolnienia z tego obowiązku jest nieukończenie przez zleceniobiorcę 26. roku życia.

Student, który jest zatrudniony na umowie o pracę, podlega wszystkim rodzajom ubezpieczeń. Nie ma wówczas znaczenia jego wiek. Studenci pracujący na podstawie umowy o pracę podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom:

• emerytalnemu
• rentowemu,
• chorobowemu,
• wypadkowemu.

Zleceniodawca ma obowiązek zgłoszenia ZUS zleceniobiorcy, który utraci status studenta, w celu odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne.

Warto również pamiętać, że osoby do 26. roku życia są zwolnione z płacenia podatku dochodowego. Zerowy PIT dla młodych obowiązuje jednak bez względu na kontynuację edukacji.

Kiedy uczelnia może skreślić z listy studentów?

Art. 108 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce stanowi, że studenta skreśla się z listy studentów w przypadku niepodjęcia studiów, rezygnacji z nich, niezłożenia w terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego albo ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni.

Co ciekawe, nie zawsze skreślenie z listy studentów jest obligatoryjne i w określonych sytuacjach może zależeć od decyzji rektora. Mowa tutaj o przypadku stwierdzenia braku udziału w obowiązkowych zajęciach, stwierdzenia braku postępu w nauce, nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie albo niewniesienia opłat związanych z odbywaniem studiów (art. 108 ust. 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce).

W przypadku utraty statusu studenta płatnika obowiązują ogólne zasady ubezpieczeń społecznych. Warto zaznaczyć, że osoba wykonująca uwzględnione w planie studiów praktyki nie traci statusu studenta.

Czy student skreślony z listy studentów traci prawo do ubezpieczenia zdrowotnego?

Uczniowie i studenci życia muszą być obowiązkowo zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego. Zgłoszenia może dokonać rodzina lub uczelnia, przy czym tylko uczelnia może dokonać zgłoszenia studenta, który ukończył 26 lat. Student ma wówczas prawo do korzystania z bezpłatnej opieki zdrowotnej (np. do wizyt u lekarza rodzinnego). W sytuacji skreślenia z listy studentów uczelnia powinna bezzwłocznie wyrejestrować studenta z ubezpieczenia zdrowotnego, jednak ten zachowuje prawo do świadczeń przez kolejne cztery miesiące. Zasada ma zastosowanie niezależnie od powodu zakończenia nauki na uczelni wyższej. Zatem jednakowo student, który obronił tytuł, jak i ten, który został dyscyplinarnie wydalony z uczelni, będą mieli czteromiesięczny dostęp do darmowych świadczeń zdrowotnych.

Obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają również doktoranci. Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej wygasa po upływie czterech miesięcy od ukończenia szkoły doktorskiej lub skreślenia z listy doktorantów.

Czy osoba, która zakończyła studia I stopnia, a nie rozpoczęła jeszcze studiów II stopnia, ma status studenta?

Absolwenci studiów I stopnia zgodnie z prawem mogą zachować legitymacje studenckie i korzystać z nich do 31 października roku ukończenia studiów – do tego czasu przysługują im prawa studenta (art. 109 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce). 

Nasuwa się więc pytanie, czy student podejmujący zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia w okresie między ukończeniem studiów licencjackich a rozpoczęciem studiów magisterskich musi być zgłaszany do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Jak już wskazano wyżej, status studenta przysługuje jedynie do chwili złożenia egzaminu dyplomowego (art. 76 ust. 7 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce). Po uzyskaniu licencjatu zleceniobiorca nie ma statusu studenta, a więc podlega ubezpieczeniu społecznemu na zasadach ogólnych. 

Nie ma znaczenia ważność legitymacji studenckiej ani fakt, że absolwent planuje podjąć studia II stopnia.

Czy pracodawca może wymagać zaświadczenia z uczelni?

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy (art. 221 § 4 oraz § 5 zdanie drugie Kodeksu pracy) pracodawca może, wymagać od studenta okazania przez niego zaświadczenia o studiowaniu, wydanego przez uczelnię – jest to bowiem niezbędne do zrealizowania przez pracodawcę obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Opcjonalnie może wystarczyć okazanie legitymacji studenckiej, chociaż jej okazanie przez pracownika wcale nie gwarantuje pracodawcy, że pracownik nie został skreślony z listy studentów. Rekomendowane jest więc uzyskanie od pracownika zaświadczenia wydanego przez uczelnię.

Artykuł zweryfikowany przez prawnika:
Agnieszka Wojtczyk-Kowalska