Zatrudnianie emerytów oraz rencistów – co powinieneś wiedzieć?

Zatrudnienie emeryta lub rencisty to korzyść zarówno dla samego seniora, jak i pracodawcy. W pierwszym przypadku można dorobić sobie do emerytury, która zwykle nie wystarcza na pokrycie podstawowych wydatków, stąd potrzeba zatrudnienia. W drugim przypadku pracodawca zyskuje doświadczonego zawodowo i życiowo pracownika. Na jakich warunkach można zatrudnić emerytów i rencistów?

Ubezpieczenie emerytalne w Polsce

Podstawowym warunkiem otrzymania emerytury jest osiągnięcie wieku emerytalnego. Od 1 października 2017 roku, aby nabyć prawo do emerytury w Polsce, kobiety muszą ukończyć 60. rok życia, z kolei mężczyźni mogą na nią przejść po skończeniu 65 lat. Emerytura po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego nie jest obowiązkiem, dlatego można na nią przejść niezwłocznie po spełnieniu wymogów lub nieco później. Uprawniony sam decyduje, jak długo chce pracować. Należy pamiętać, że im dłuższy staż pracy oraz okres odprowadzania składek, tym wysokość świadczenia jest większa.

Istnieje także możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę m.in.:

• z tytułu pracy w warunkach szczególnych,
• z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej,
• ze względu na pracę górniczą i nauczycielską,
• na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej.

Warunki zatrudnienia emeryta i rencisty są właściwie takie same. To jaki koszt poniesie pracodawca, zależy od rodzaju umowy. Inaczej to będzie wyglądać na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło, a inaczej w przypadku umowy o pracę.

Sprawdź, ile wynosi najniższa krajowa w 2024.

Ubezpieczenie rentowe

Ubezpieczenie rentowe to świadczenie pieniężne w przypadku utraty dochodów na skutek niezdolności do pracy lub śmierci żywiciela rodziny. Osoba, która opłaca składki na ubezpieczenia rentowe, może liczyć na rentę, która zastępuje utracone wynagrodzenie, a w przypadku śmierci ubezpieczonego żywiciela członkom rodziny wypłacane są renty rodzinne.

Osoby na rencie z tytułu niezdolności do pracy i na rencie rodzinnej oczywiście mogą zdecydować się na zatrudnienie. Muszą jednak uważać na limity. Osiągnięcie określonego dochodu może wpłynąć na zawieszenie lub zmniejszenie nabytych uprawnień do renty.

Zatrudnienie emeryta w ramach umowy o pracę

Zatrudnienie emeryta na podstawie umowy o pracę niesie za sobą obowiązek odprowadzania składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Ubezpieczenia społeczne są zawsze obowiązkowe, bez względu na posiadanie prawa do emerytury lub renty. Obowiązek ubezpieczeń powstaje od dnia nawiązania do dnia ustania stosunku pracy. Nie ma przy tym znaczenia, na jaki okres umowa o pracę została zawarta ani wymiar czasu pracy w niej określony. Pracodawca ma obowiązek zgłosić zatrudnionego pracownika w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Zgłoszenia należy dokonać na druku ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 XX w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeniowego, czyli podpisania umowy.

Składki ZUS dla emeryta na umowie o pracę

Wysokości składek na ubezpieczenia rentowe, emerytalne, chorobowe i wypadkowe wynoszą:

• na ubezpieczenia rentowe – 8,00% podstawy wymiaru (w tym 6,5% opłacane przez pracodawcę),
• na ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy wymiaru (w tym 9,76% opłacane przez pracodawcę),
• na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy wymiaru (w tym całość opłacana jest z wynagrodzenia pracownika),
• na ubezpieczenie wypadkowe – 0,67% – 3,33% podstawy wymiaru (w tym całość opłacana przez pracodawcę). Stopa procentowa składki jest zróżnicowana zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz odpowiednimi aktami wykonawczymi do tej ustawy.

Dodatkowo obowiązkowe jest także ubezpieczenie zdrowotne wynoszące 9% podstawy wymiaru składki zdrowotnej (opłacane w całości z wynagrodzenia pracownika).

Należy jednak pamiętać, że łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) różni się od podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, której wyliczanie uległo zmianie wraz z wprowadzeniem od stycznia 2022 r. tzw. Polskiego Ładu.

Zatrudnianie emeryta a fundusz pracy i fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych

Przy zatrudnianiu emeryta lub rencisty, który ukończył 55. rok życia w przypadku kobiet lub 60. rok życia w przypadku mężczyzn, nie opłaca się składek na Fundusz Pracy ani na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Jeśli wymagany wiek nie został osiągnięty, wówczas składki wynoszą tyle samo, jak w przypadku innych pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, to jest:

• Fundusz Pracy – 2,45% podstawy wymiaru (opłacane przez pracodawcę)
• FGŚP – 0,10% podstawy wymiaru (opłacane przez pracodawcę).

Dodatkowo pracodawca ma obowiązek opłacania 1,5% składki na Fundusz Emerytur Pomostowych za pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze 1,5% FEP – bez względu na wiek pracownika.

Umowa o pracę a umowa zlecenie – sprawdź, czym się różnią.

Umowa zlecenie z emerytem

W przeciwieństwie do zatrudnienia emerytów na umowę o pracę, nawiązując umowę zlecenie z emerytem, nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe. W tym przypadku jest ono dobrowolne. Jeśli emeryt na umowie zlecenie zgłosi chęć opłacania tych składek, zleceniodawca ma obowiązek zgłosić to do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Co więcej, umowa zlecenie z emerytem, jak każda inna umowa zlecenie zwalnia z obowiązku opłacania Funduszu pracy i FGŚP.

Oprócz tego warto wspomnieć, że zleceniobiorcy nie przysługuje także prawo do urlopu wypoczynkowego. Ponadto czas przepracowany na podstawie umowy cywilnoprawnej nie wlicza się do stażu pracy. Staż pracy oblicza się poprzez dodanie do siebie tzw. okresów pracowniczych, czyli m.in.: pracy na umowie o pracę, pracy z powołania, wyboru i mianowania, czynnej służby wojskowej, rejestracji jako bezrobotny, prowadzenia gospodarstwa rolnego, czy czasu trwania nauki.

Jeśli emeryt podpisał umowy zlecenia z kilkoma firmami, to wszystkie z nich są normalnie oskładkowane aż do momentu, gdy ich wartość osiągnie kwotę co najmniej minimalnego wynagrodzenia.

Jakie składki ZUS płaci emeryt w ramach umowy zlecenia?

W przypadku umowy zlecenie, jeśli jest to jedyna forma zatrudnienia emeryta lub rencisty, należy obowiązkowo odprowadzać składki emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne, a dobrowolnie – chorobowe. Jeżeli emeryt jest zatrudniony u kogoś innego na umowie o pracę, odprowadzać wystarczy tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Zleceniodawca ma obowiązek w ciągu 7 dni od podpisania umowy zlecenie zgłosić zatrudnionego w ZUS. Zgłoszenia należy dokonać na druku ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 XX. Jako datę objęcia ubezpieczeniem należy podać pierwszy dzień obowiązywania umowy.

Umowa o dzieło z emerytem

W przypadku zatrudnienia emeryta na umowie o dzieło nie ma konieczności opłacania składek ZUS. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, w której umowa o dzieło została zawarta ze swoim pracodawcą. Wówczas wynagrodzenie z tej umowy stanowi podstawę do naliczania składki społecznej i zdrowotnej.

Dochód jest jednak normalnie opodatkowany, rozliczany zgodnie z deklaracją PIT-11.

Zatrudnienie a wysokość emerytury i renty

Emeryci i renciści mogą jednocześnie pracować i pobierać świadczenia emerytalne i rentowe. Mogą także zawiesić ich pobieranie na czas kontynuacji pracy i dzięki temu zapewnić sobie wzrost świadczenia emerytalnego w przyszłości. Należy jednak uwzględnić kwestię wysokości osiąganych przychodów. Jeśli wynagrodzenie za pracę nie przekracza 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, pobierana emerytura nie zostanie pomniejszona. Stanie się tak, wówczas gdy wynagrodzenie osiągnie wartość 70%-130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Z kolei, jeśli przekroczy ten przedział, to ZUS sam zawiesi wypłatę świadczenia emerytalnego.

Sprawdź nasz przydatny program do rejestracji czasu pracy, ewidencji i układania grafików pracy online.