Przestój w pracy – najważniejsze informacje

Przestoje w pracy mogą wpływać zarówno na efektywność organizacji, jak i dobrostan pracowników. Ich przyczyny mogą być różnorodne – począwszy od warunków atmosferycznych, poprzez awarie sprzętu, aż po zmienne zapotrzebowanie na rynku. Poznaj najważniejsze informacje dotyczące przestojów w pracy i dowiedz się, jak sobie z nimi radzić.

Czym jest postój w pracy?

Przestój w pracy można zdefiniować jako okres, podczas którego pracownicy są dostępni dla pracodawcy, lecz z różnych przyczyn nie mogą świadczyć swojej pracy. Za przestój mogą odpowiadać różne czynniki. Często są to warunki atmosferyczne, które mogą całkowicie zatrzymać pracę w niektórych branżach, lub awarie sprzętu paraliżujące produkcję w fabrykach czy zakłócające codzienną pracę w biurach. Zmienne zapotrzebowanie na produkty lub usługi, wynikające ze zmian sezonowych lub niespodziewanych zwrotów akcji na rynku, również może prowadzić do czasowego zastoju.

Warto wiedzieć, że przepisy Unii Europejskiej jasno wskazują, że liczbę godzin przestoju w pracy należy wliczyć do czasu pracy pracownika, nawet jeśli w nie wykonywał on w tym czasie pracy. W miarę możliwości pracodawca powinien jednak powierzyć pracownikowi inną pracę, za które zatrudniony otrzymuje wynagrodzenie. Wysokość takiej zapłaty nie może być niższa niż wynagrodzenie zasadnicze.

Przestój w pracy a wynagrodzenie

W zależności od przyczyny wystąpienia przestoju w pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie przestojowe. Kodeks pracy przewiduje 3 sytuacje, w których może wystąpić przestój w pracy. Są to kolejno: przestój z winy pracownika, przestój z winy pracownika, a także przestój spowodowany warunkami atmosferycznymi.

Przestój w pracy z winy pracodawcy

Przestój w pracy może wynikać bezpośrednio z działań lub zaniedbań po stronie pracodawcy. W tych okolicznościach Kodeks pracy chroni pracownika – gdy przestój wynika z przyczyn niezależnych od pracownika, pracodawca powinien wypłacić mu wynagrodzenie postojowe.

Zgodnie z art. 81. § 1 pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Przestój w pracy z winy pracownika

Rzadziej zdarza się, że przestój w pracy jest spowodowany przez samego pracownika. Może on wynikać z różnych przyczyn, takich jak:

• nieprzestrzeganie przepisów BHP, a w konsekwencji doprowadzenia do wypadku lub awarii,
• naruszenie regulaminu pracy, na przykład poprzez nieuzasadnioną nieobecność lub opóźnienia,
• nieefektywne wykonywanie obowiązków zawodowych, które uniemożliwia prowadzenie normalnej działalności przez przedsiębiorstwo.

W sytuacji, gdy przestój w pracy wynika z winy pracownika, wynagrodzenie postojowe nie przysługuje.

Przestój w pracy spowodowany warunkami atmosferycznymi

Specyficznym przypadkiem przestoju są sytuacje, gdy praca nie może być wykonywana z powodu warunków atmosferycznych. Jeśli pracownik jest zatrudniony przy pracach uzależnionych od warunków atmosferycznych, przysługuje mu wynagrodzenie postojowe.

Jeśli pracownikowi powierzono na czas przestoju inną pracę, wynagrodzenie wypłacane jest za tę wykonaną pracę. W praktyce oznacza to, że pracodawca może, w miarę możliwości, zaoferować pracownikowi zadania alternatywne, które mogą być wykonywane pomimo niekorzystnych warunków pogodowych, na przykład prace wewnątrz pomieszczeń.

Przestrój w pracy a urlop

Pracodawcy mogą sugerować wykorzystanie urlopu w okresie przestoju, aby zoptymalizować plan urlopów i zapewnić ciągłość pracy w innych okresach. Warto jednak pamiętać, że decyzja o wykorzystaniu urlopu powinna być zawsze wynikiem porozumienia między pracodawcą a pracownikiem, a prawa pracownicze do wypoczynku muszą być respektowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy.

Przestój w pracy a odrabianie obowiązków

Choć czas przestoju nie wymaga świadczenia pracy przez pracownika, jest on zaliczany do czasu pracy. Co oznacza, że w przypadku, gdy konieczne będzie nadrobienie obowiązków i pozostanie po godzinach, czas ten będzie zaliczany do pracy nadliczbowej. Oczywiście w takiej sytuacji pracodawca ma prawo nakazać pracownikowi pracę w nadgodzinach, powołując się na swoje szczególne potrzeby. Taka decyzja będzie jednak wiązać się z dodatkowym wynagrodzeniem dla pracownika.

Jak przeciwdziałać przestojom w pracy?

Przestoje w pracy mogą prowadzić do znacznych strat, zarówno finansowych, jak i wizerunkowych. Aby im przeciwdziałać, kluczowe jest strategiczne podejście do planowania i zarządzania zasobami. Poznaj kilka sprawdzonych metod, które pomogą Ci zminimalizować ryzyko przestojów.

Zbieraj dane o ilości pracy i zamówień

Systematyczne monitorowanie aktualnego obciążenia pracą oraz prognozowanie przyszłych zamówień umożliwi Ci lepsze planowanie zasobów. W Kadromierzu zaplanujesz grafik pracy na podstawie prognozowanego zapotrzebowania na pracę. Możesz w łatwy sposób dostosować liczbę godzin pracy dla każdego pracownika, zareagować na zmieniające się okoliczności oraz optymalizować zasoby ludzkie w taki sposób, aby maksymalnie wykorzystać ich potencjał – wszystko to z myślą o unikaniu przestojów i zwiększaniu efektywności pracy zespołu.

Sprawdź, czym są metryki budżetu i efektywności pracy.

Zatrudniaj pracowników sezonowych

Jeśli Twoja branża charakteryzuje się sezonowymi wzrostami zapotrzebowania na pracę, rozważ zatrudnianie pracowników sezonowych. Pozwoli to na elastyczne dostosowanie wielkości zespołu do aktualnych potrzeb, zapewniając, że wszystkie zadania będą realizowane na czas, bez zbędnych przestojów.

Twórz z wyprzedzeniem plan urlopów

Zachęcaj zespół do planowania urlopów z odpowiednim wyprzedzeniem i zatwierdzaj je w sposób, który nie zakłóci ciągłości pracy. Dzięki temu będziesz miał(a) wystarczająco dużo czasu na zorganizowanie zastępstw lub przeskalowanie zadań.

Kadromierz umożliwia łatwe składanie wniosków urlopowych online oraz szybkie zarządzanie nimi przez kierownictwo. Możliwość monitorowania dostępności pracowników pozwala efektywnie tworzyć plan urlopów, unikając sytuacji, w której zbyt wielu pracowników jest jednocześnie nieobecnych.

Automatyzuj i optymalizuj procesy

Przeanalizuj procesy w swojej organizacji pod kątem możliwości automatyzacji i optymalizacji. Wprowadzenie nowoczesnych narzędzi może znacząco przyspieszyć wykonanie rutynowych zadań, zmniejszając ryzyko przestojów i pozwalając pracownikom skupić się na bardziej złożonych projektach.