Na jakich warunkach odbywa się staż z urzędu pracy?

Staż z urzędu pracy jest jedną z form gromadzenia doświadczeń zawodowych i zwiększania swojej atrakcyjności na rynku pracy przez osoby bezrobotne. Poniżej podajemy podstawowe informacje dotyczące stażu w urzędzie pracy, informujemy, komu przysługuje staż z urzędu pracy oraz jakie wynagrodzenie otrzymuje stażysta za okres wykonywania pracy.

Kto może ubiegać się o staż z urzędu pracy?

Na staż z urzędu pracy kierowane są osoby zarejestrowane w urzędzie pracy jako bezrobotne. Staż to forma aktywizacji zawodowej, która ma na celu nauczyć osobę bezrobotną umiejętności praktycznych potrzebnych do zatrudnienia w odpowiednim miejscu pracy.

Ustawa wydana w 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wskazuje grupy osób, którym przysługuje skierowanie do odbycia stażu. Są to:

• bezrobotni poniżej 25 roku życia,
• bezrobotni poniżej 30 roku życia, jeżeli ukończyli szkołę wyższą mniej niż 12 miesięcy wcześniej,
• bezrobotni po 50 roku życia,
• bezrobotni z wykształceniem średnim lub niższym, niemający doświadczenia zawodowego,
• kobiety wracające na rynek pracy po urodzeniu dziecka,
• bezrobotni samotnie wychowujący niepełnosprawne dziecko,
• długotrwale bezrobotni,
• bezrobotni z orzeczeniem o niepełnosprawności,
• osoby wracające na rynek pracy po odbyciu kary pozbawienia wolności.

Istnieją też inne sytuacje, w których można ubiegać się o staż z urzędu pracy takie jak brak kwalifikacji zawodowych, doświadczenia zawodowego czy wykształcenia średniego.

Ile trwa staż z urzędu pracy?

Stażyści z urzędu pracy przed 30. rokiem życia, mogą odbywać staż do 12 miesięcy, podczas gdy pozostałe osoby mogą odbywać staż od 3 do 6 miesięcy. W przypadku skierowania na staż 3-miesięczny istnieje możliwość przedłużenia go do 6 lub 12 miesięcy. Ważne jest, aby zachować ciągłość przebiegu stażu, ponieważ nie można go przedłużyć po przerwie.

Jak wygląda umowa stażowa?

Aby móc przyjmować stażystów z urzędu pracy, pracodawca musi podpisać umowę ze starostwem powiatowym. W umowie należy uwzględnić miejsce odbywania stażu i jego program. Taki program powinien zawierać podstawowe informacje na temat stanowiska:

• nazwę specjalności lub zawodu,
• zakres wykonywanych zadań,
• rodzaj uzyskanych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych,
• sposób potwierdzenia zdobytych kwalifikacji lub umiejętności,
• opiekuna stażysty.
• Pracodawca powinien też uwzględnić informacje na temat potencjalnego stażysty, takie jak:
• predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne,
• poziom wykształcenia,
• kwalifikacje zawodowe.

Przez cały okres stażu, nadzór nad nim sprawuje starosta. Po zakończeniu stażu bezrobotny powinien otrzymać od starosty zaświadczenie o odbytym stażu w terminie nie późniejszym niż 7 dni od zakończenia stażu.

Zasady stażu z urzędu pracy

Osoba odbywająca staż z urzędu pracy ma status osoby bezrobotnej. Dlatego nie może być nigdzie zatrudniona w trakcie trwania stażu. W przypadku otrzymania jakiegokolwiek wynagrodzenia stażysta traci status osoby bezrobotnej, a co za tym idzie prawo do odbywania stażu.

W związku z tym stażysty nie obowiązują pewne przywileje wynikające z umowy o pracę, takie jak urlop wypoczynkowy. Ma natomiast prawo do dwóch dni wolnych za każde 30 dni kalendarzowych odbywania stażu, za które przysługuje stypendium. Za ostatni miesiąc odbywania stażu pracodawca jest obowiązany udzielić dni wolnych przed upływem terminu zakończenia stażu.

Stażysta z urzędu pracy ma prawo do informacji takich jak program stażu. Powinien również otrzymać informacje na temat przysługujących mu uprawnień w związku z zakładowym regulaminem pracy.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić stażyście odpowiednie warunki pracy. Zobowiązany jest również przeszkolić stażystę z zasad BHP, jak i zapewnić środki ochrony indywidualnej, odzież, obuwie robocze oraz należne posiłki i napoje. Pracodawca przyjmujący na staż powinien zapewnić profilaktykę ochrony zdrowia stażysty i skierować go na badania. Na badania może skierować również starosta, a koszty badań ponosi Fundusz Pracy.

Czas pracy i lista obecności na stażu

Czas pracy stażysty z urzędu pracy wynosi 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu. Jeśli stażysta posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie może pracować powyżej 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. 

Osoba odbywająca staż nie może pracować w godzinach nadliczbowych. Ma ona również prawo do odpoczynku dobowego i tygodniowego na zasadach umowy o pracę.

Warto pamiętać, że stażysta ma zakaz odbywania stażu w:

• niedziele i święta,
• porze nocnej,
• systemie pracy zmianowej.

Obecność stażysty musi być udokumentowana na liście obecności, każdego dnia, kiedy stażysta był obecny. Należy również dokumentować nieobecności zarówno nieusprawiedliwione, jak i usprawiedliwione np. zwolnieniem lekarskim. Podpisaną i opieczętowaną listę dostarcza do Urzędu organizator stażu, na co ma 5 dni od zakończenia miesiąca. Może to również zrobić stażysta podczas umówionej wizyty w Urzędzie Pracy.

Wynagrodzenie za staż z urzędu pracy

Stażysta z urzędu pracy otrzymuje tzw. stypendium, czyli wynagrodzenie za staż. Jest ono wypłacane przez Urząd Pracy i wynosi 120% kwoty zasiłku dla bezrobotnych, co w 2024 r. wynosi 1 994,40 zł. Jeśli w czasie odbywania stażu stażysta będzie niezdolny do pracy i udokumentuje to zwolnieniem lekarskim, również przysługuje mu stypendium.

Staż a uprawnienia emerytalne, składki i podatki

Staż z Urzędu Pracy wlicza się do okresu zatrudnienia, na podstawie którego uzyskuje się uprawnienia emerytalne. Ponadto stażysta podlega ubezpieczeniu wypadkowemu i rentowemu. Należy jednak pamiętać, że Stażysta z urzędu pracy nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu. W związku z tym nie przysługuje mu zasiłek chorobowy czy macierzyński.

Pozytywną informacją dla osób przystępujących do stażu będzie też fakt, że stypendium za staż nie podlega opodatkowaniu. Zatem od tej kwoty odprowadzane zaliczki na podatek dochodowy ani nie trzeba go z tego tytułu płacić po zakończeniu roku podatkowego. Oznacza to także, że nie należy tych środków wykazywać w zeznaniu podatkowym. 

Kto może rozwiązać staż?

Formalnie do rozwiązania stażu uprawniony jest Urząd Pracy, gdyż to z nim stażysta podpisuje umowę. Pracodawca może natomiast zawnioskować o rozwiązanie umowy, zwłaszcza jeżeli stażysta w jakiś sposób zawinił, np. stawił się nietrzeźwy w zakładzie pracy, wyrządził szkody czy nie usprawiedliwił nieobecności. Takie sytuacje jak najbardziej mogą być podstawą rozwiązania umowy z winy stażysty, a to z kolei wiąże się koniecznością zwrócenia przez niego części kosztów na zorganizowanie stażu takich jak koszty badań lekarskich. Nie podlega natomiast zwrotowi otrzymane stypendium stażowe. Stażysta również może złożyć wniosek o rozwiązanie stażu, na przykład w przypadku niezrealizowania umowy stażowej przez organizatora stażu.