Godziny nadliczbowe, a ponadwymiarowe – różnica i zasady wynagrodzenia

O tym, że pracownik ma prawo do otrzymania wynagrodzenia za pracę przekraczającą określony wymiar godzin, wynikający z umowy wie raczej każdy. Nie wszyscy jednak dysponują informacjami, na jakich zasadach to się odbywa. Warto więc wyjaśnić podstawowe kwestie związane z zasadami wynagradzania w tym zakresie.

Godziny nadliczbowe

Godziny nadliczbowe dotyczą osób zatrudnionych na pełny etat. Wymiar czasu pracy określony w Kodeksie Pracy Art. 129 § 1 to maksymalnie 8h/dobę, 40h w 5-dniowym tygodniu. Jeśli osoba zatrudniona wykonuje pracę poza obowiązujące normy czasu, mamy do czynienia właśnie z godzinami nadliczbowymi, za które przysługuje 50% lub 100% do podstawowego wynagrodzenia. Według Art. 1511 § 1 dodatek wynosi:
1. 100% wynagrodzenia w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta niebędących normalnymi dniami pracy oraz w dniu wolnym, udzielonym w zamian za pracę w niedzielę lub święto.
2. 50% wynagrodzenia w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu.

W określonych sytuacjach, gdy pracownik wykonuje zadania poza siedzibą firmy, wynagrodzenie nadliczbowe może być zastąpione ryczałtem. Wtedy wysokość ryczałtu odpowiada przewidywanemu czasowi pracy w godzinach nadliczbowych. Niekiedy, ekwiwalent pieniężny jest zamieniany na czas wolny, który jednak zastępuje tylko dodatek, a nie podstawowe wynagrodzenie za dodatkową pracę.

Godziny ponadwymiarowe

Z godzinami ponadwymiarowymi mamy do czynienia w przypadku niepełnoetatowców. Osoba zatrudniona przykładowo na 3/4 etatu, ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia po przekroczeniu czasu wynikającego z umowy. Należy tu odróżnić godziny nadliczbowe od ponadwymiarowych. Te drugie pracownik wykonuje ponad wymiar czasu pracy ustalony w umowie, ale poniżej normy przewidzianej przez Art. 129 § 1 (8h na dobę, 40h w tygodniu). Limit godzin ponadwymiarowych można określić w limicie doby, tygodnia, miesiąca, okresu rozliczeniowego lub wyższego wymiaru czasu pracy. Wysokość dodatku wynosi 50% albo 100% w zależności od tego, kiedy ponadwymiarowa praca była wykonywana.

Według Art. 151 § 5.: „Strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 1511 § 1.”

Ważną informacją jest, że jeśli strony nie określą w umowie informacji o przysługującym dodatku za ponadwymiarową pracę, niepełnoetatowemu pracownikowi nie przysługuje ten dodatek. W takim przypadku może otrzymać jedynie dodatek za godziny nadliczbowe po przepracowaniu 8 godzin w ciągu doby. Zgodnie z przepisami przedsiębiorca jest zobowiązany do tego, by w umowie o pracę sporządzić zapis określający wymiar godzin, po którego przekroczeniu zatrudniony otrzyma dodatek za czas nadliczbowy.