Czym różnią się godziny nadliczbowe a ponadwymiarowe?

Godziny nadliczbowe a ponadwymiarowe to dwa różne pojęcia, które powszechnie są ze sobą mylone. Godziny ponadwymiarowe dotyczą osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, np. na pół etatu. Godziny nadliczbowe, czyli nadgodziny, mogą dotyczyć wszystkich osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. W artykule wyjaśniamy podstawowe kwestie m.in. w zakresie wynagrodzenia za dodatkowe godziny pracy.

Sprawdź, co znajdziesz w artykule:

1. Czym są godziny nadliczbowe (nadgodziny)?
2. Czym są godziny ponadwymiarowe?

Czym są godziny nadliczbowe (nadgodziny)?

Pracę w godzinach nadliczbowych stanowią godziny przepracowane na polecenie pracodawcy ponad normy czasu pracy ustalone przez Kodeks pracy. Różnią się jednak one w zależności od wybranego systemu pracy. W podstawowym systemie czasu pracy wymiar czasu pracy wynosi maksymalnie 8 godzin na dobę oraz 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy.

Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownik otrzyma normalne wynagrodzenie, a także dodatek do wynagrodzenia za pracę. Niekiedy ekwiwalent pieniężny jest zamieniany na czas wolny. Zastępuje on tylko dodatek, a nie podstawowe wynagrodzenie za dodatkową pracę.

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

Zgodnie z art. 151 § 1 KP dodatek za pracę w nadgodzinach wynosi:

• 100% wynagrodzenia w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta niebędących normalnymi dniami pracy oraz w dniu wolnym, udzielonym w zamian za pracę w niedzielę lub święto.
• 50% wynagrodzenia w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu.

W określonych sytuacjach, gdy pracownik wykonuje zadania poza siedzibą firmy, wynagrodzenie nadliczbowe może być zastąpione ryczałtem. Wtedy jego wysokość odpowiada przewidywanemu czasowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Jak obliczyć wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych? – przykład

Pani Anna pracuje od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00–16:00, w przyjętym okresie rozliczeniowym wynoszącym 1 miesiąc. Jej miesięczne zarobki wynoszą 5000 brutto.

W marcu 2023 wymiar pracy wyniósł 184 godziny, natomiast pan Artur przepracował 190 godzin. Czas pracy w godzinach nadliczbowych wyniósł zatem 6 h w następującym rozkładzie:

19.03.2023 r. (niedziela) – praca od 8:00 do 12:00 (4 h)

21.03.2023 r. (wtorek) – praca od 16:00 do 18:00 (2 h)

Aby obliczyć wynagrodzenie za godziny nadliczbowe pani Anny, należy najpierw obliczyć stawkę godzinową w marcu 2023 r.:

5000 zł/184 h= 27,19 zł/h

Godziny nadliczbowe przypadające w niedzielę 19 marca to nadgodziny średniotygodniowe, za które należy się 100% dodatku do wynagrodzenia. Zatem wynagrodzenie za te godziny wraz z dodatkiem wyniesie:

4 h × 27,19 zł/h + (4 h × 27,19 zł/h) x 100% = 217,52 zł

Za godziny nadliczbowe 21 marca 2023 roku przysługuje dodatek w wysokości 50% wynagrodzenia.

2 h × 27,19 zł/h + (2 h × 27,19 zł/h) × 50% = 81,57 zł

Łączne wynagrodzenie pani Anny za godziny nadliczbowe w marcu wynosi zatem:

217,52 zł + 81,57 zł = 299,09 zł

Czym są godziny ponadwymiarowe?

Z godzinami ponadwymiarowymi mamy do czynienia w przypadku niepełnoetatowców. Pracownik zatrudniony na 3/4 etatu ma prawo do dodatku do normalnego wynagrodzenia po przekroczeniu czasu wynikającego z umowy. Należy tu odróżnić godziny nadliczbowe od ponadwymiarowych. Te drugie pracownik wykonuje ponad wymiar czasu pracy ustalony w umowie, ale poniżej normy przewidzianej przez art. 129 § 1 (8 h na dobę, 40 h w tygodniu).

Praca w godzinach ponadwymiarowych – ile wynosi limit?

Zgodnie z art. 151 § 5. strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia.

Limit godzin z tytułu pracy ponad wymiar można ustalić w limicie doby, tygodnia, miesiąca, okresu rozliczeniowego lub wyższego wymiaru czasu pracy. Wysokość dodatku wynosi 50% albo 100% w zależności od tego, kiedy ponadwymiarowa praca była wykonywana.

Jeśli strony nie określą w umowie informacji o przysługującym dodatku za ponadwymiarową pracę, niepełnoetatowemu pracownikowi przysługuje tylko normalne wynagrodzenie. W takim przypadku może otrzymać dodatek za godziny nadliczbowe po przepracowaniu 8 godzin w ciągu doby. Zgodnie z przepisami przedsiębiorca jest zobowiązany do tego, by w umowie o pracę sporządzić zapis określający wymiar godzin, po którego przekroczeniu zatrudniony otrzyma dodatek za czas nadliczbowy.