5 błędów poznawczych, które utrudniają funkcjonowanie w pracy

Błędy poznawcze obecne są w życiu każdego. Nie tylko pozwalają szybko podejmować decyzje, ale mają też wpływ na to, jak widzimy innych ludzi. Niekiedy błędy poznawcze mogą być powodem nieprzyjemnych sytuacji w pracy. Dowiedz się, czym są błędy poznawcze.

Czym są błędy poznawcze?

Błędy poznawcze to złożone procesy, które są obecne w życiu każdej osoby. Wykształcają się one przez całe życie wskutek doświadczeń oraz potrzeby upraszczania funkcjonowania. Cały proces łatwo obrazuje teza oszczędności poznawczej. Uproszczone metody myślenia pozwalają nam w szybki sposób interpretować wszelkie informacje, które do nas docierają. Mimo że taka selekcja pozytywnie wpływa na nasze życie i chroni przed poznawczym wymęczeniem, to może też znacznie utrudniać funkcjonowanie w określonych miejscach czy sytuacjach. Błędy poznawcze są częstymi powodami konfliktów w pracy.

Pojęcie błędów poznawczych pierwszy raz zostało wprowadzone przez dwóch badaczy – Daniela Kahnemana oraz Amosa Tversky’ego. Wykazali oni, że podejmowanie decyzji na podstawie „zdrowego rozsądku” nie zawsze daje taki skutek, jaki zakładamy. Co więcej, potwierdzili, że wpływ na nasze błędne osądy ma nie tylko wychowanie, ale też zdrowie, edukacja czy to, w jakiej grupie społecznej odnajdujemy się najlepiej.

Najczęściej zauważane błędy poznawcze w pracy

Wśród błędów poznawczych znajdują się takie, które można zauważyć wśród naszych współpracowników najczęściej. Jak już wiadomo, wiążą się one z wyuczonymi przez doświadczenie schematami radzenia sobie z wieloma sytuacjami. Zniekształcenie poznawcze może poważnie wpływać na jakość pracy. Najczęściej daje to o sobie znać przy podejmowaniu decyzji np. w niepewnych sytuacjach.

Efekt aureoli

Efekt aureoli uaktywnia się w sytuacjach, gdzie łatwo wyłączyć zdrowy rozsądek. Polega on na tym, że mamy skłonność do podejmowania decyzji związanych z drugą osobą na podstawie pozytywnych cech, jakie znamy. Na podstawie tego efektu można wytłumaczyć, dlaczego dobre pierwsze wrażenie jest zarówno ważne, jak i może być problematyczne. Mając pozytywne mniemanie o drugim człowieku, możemy na podstawie tylko tych kilku cech, tak samo oceniać jego całą osobę. Jest to szczególnie zauważalne np. podczas negocjacji.

Błąd zakotwiczenia

Lista błędów poznawczych nie musi być długa, jednak nie może w niej zabraknąć heurystyki zakotwiczenia. W wielu sytuacjach odwołujemy się do pierwszej informacji, jaką usłyszeliśmy na dany temat. Ta informacja uruchamia schemat, którego się później trzymasz. Niekiedy jest to mocno ograniczające, ale może też działać na Twoją korzyść np. podczas rozmowy o pracę.

Efekt wspierania decyzji

Efekt wspierania decyzji polega na tym, że po podjęciu jakiejś decyzji, utrzymujemy, że jest ona prawidłowa niezależnie argumentów przemawiających przeciwko niej. Dzieje się tak, dlatego że lepiej zapamiętujemy pierwszą usłyszaną rzecz.

Efekt ślepej plamki

W pracy słyszysz, że cały dział popełnił błąd, który poskutkował poważnymi problemami. W pierwszej chwili możesz pomyśleć, że to z pewnością nie jest Twoja wina i nie mogłeś(-aś) popełnić takiego błędu. Taki rodzaj myślenia nazywa się efektem ślepej plamki. Polega on na niedostrzeganiu własnych błędów.

Efekt Dunninga-Krugera

Często można zauważyć, jak osoby niewykwalifikowane w jakiejś dziedzinie znacznie przeceniają swoje umiejętności. Z drugiej strony, osoby z dużym doświadczeniem uznają się za niewystarczająco wykwalifikowane. Ten schemat wywodzi się z efektu ponadprzeciętności. Jednostka przecenia swoje umiejętności oraz szeroko pojętą wiedzę, uznając się za lepszą od innych ludzi.

Jak walczyć z błędami poznawczymi?

Błędów poznawczych nie można się całkowicie pozbyć. Można jednak starać się je przezwyciężyć. Pomoże Ci to zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Poprawa relacji w pracy to tylko początek tego, co może się zmienić. Pierwszym krokiem do tego jest wykorzystanie czasu podczas dokonywania oceny. Przy podejmowaniu decyzji warto się kilka razy zastanowić i pomyśleć, czy wpływ na nią ma jeden lub więcej efektów, o których już czytałeś(-aś).

Jeśli Twoim problemem jest skłonność do lepszego pamiętania argumentów przemawiających za jakąś decyzją niezależnie od tego, czy są one prawidłowe, czy też nie, postaraj się uważnie słuchać, co druga strona ma do powiedzenia. Przez to, że błąd poznawczy jest procesem automatycznym, nie zawsze będziesz w stanie go rozpoznać. Dlatego też warto ćwiczyć uważność oraz umiejętność formułowania poprawnych sądów.