Praca nakładcza – czym jest i jakie są jej zasady?

Praca nakładcza to specyficzna forma zatrudnienia, która łączy cechy umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawnej i nie tworzy stosunku pracy. Zasady funkcjonowania pracy nakładczej określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą. W artykule omówimy, co to jest praca nakładcza, zasady jej funkcjonowania, przykłady oraz kwestie związane z ubezpieczeniami społecznymi w przypadku zatrudniania pracowników nakładczych.

Praca nakładcza – co to?

Praca nakładcza, znana także jako „chałupnictwo”, to forma zatrudnienia, w której pracownik (czyli wykonawca) wykonuje zlecone przez pracodawcę (nakładcę) zadania poza siedzibą firmy, najczęściej w swoim domu. W praktyce praca nakładcza oznacza, że nakładca dostarcza materiały, narzędzia oraz instrukcje potrzebne do wykonania określonej pracy. Wykonawca zobowiązany jest do wykonania zleconych zadań zgodnie z ustalonymi normami jakości i w określonym czasie.

Umowa o pracę nakładczą

Umowa o pracę nakładczą jest kluczowym dokumentem regulującym relacje między wykonawcą a nakładcą. Zgodnie z § 2 Rozporządzenia umowa powinna być zawarta na piśmie. W treści dokumentu należy określić rodzaj umowy oraz jej podstawowe warunki, w tym szczegółowy opis rodzaju pracy i termin jej rozpoczęcia, a także zasady wynagradzania.

Rodzaje umów w przypadku pracy nakładczej

Umowę o pracę nakładczą można zawrzeć na różne okresy, w zależności od potrzeb i charakteru zleconych zadań:

• na okres próbny, który nie może przekraczać 3 miesięcy,
• na czas określony,
• na czas wykonania określonej pracy,
• na czas nieokreślony.

Minimalna ilość pracy

Zgodnie z § 3. Rozporządzenia umowa powinna również zawierać postanowienia dotyczące minimalnej miesięcznej ilości pracy, którą wykonawca zobowiązuje się zrealizować. Ta ilość pracy musi być określona w taki sposób, aby zapewniała wykonawcy uzyskanie co najmniej 50% minimalnego wynagrodzenia.

Jeżeli praca nakładcza stanowi dla wykonawcy wyłączne lub główne źródło utrzymania, ilość pracy powinna być tak ustalona, aby zapewniała uzyskanie wynagrodzenia w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia.

Prawa i obowiązki pracownika nakładczego

Warto zaznaczyć, że mimo specyficznej formy zatrudnienia, wykonawca ma prawo do podstawowych uprawnień pracowniczych, takich jak prawo do urlopu wypoczynkowego, prawo do wynagrodzenia za okres urlopu, prawo do urlopu macierzyńskiego bądź na warunkach urlopu macierzyńskiego. Z kolei umowa o pracę nakładczą skutkuje dla pracodawcy różnymi obowiązkami, m.in. musi on zapewnić odpowiednie warunki do bezpiecznego wykonywania pracy, nawet jeśli jest ona realizowana poza siedzibą firmy, czy też wydać świadectwo pracy nakładczej.

Praca nakładcza – przykłady

Praca nakładcza obejmuje różnorodne zadania, które mogą być wykonywane zdalnie, często w domowych warunkach. Oto kilka typowych przykładów:

• szycie ubrań – otrzymywanie materiałów i instrukcji od pracodawcy, szycie w domu, dostarczanie gotowych produktów,
• rękodzieło i wyroby artystyczne – tworzenie biżuterii, ozdób świątecznych, zabawek czy innych dekoracyjnych przedmiotów,
• pakowanie produktów – składanie zestawów promocyjnych, pakowanie kosmetyków czy paczek,
• montaż prostych urządzeń – składanie długopisów, zabawek, części elektronicznych,
• ręczne przetwarzanie danych – wprowadzanie danych do systemów komputerowych, przepisywanie tekstów, tworzenie transkrypcji.

Praca nakładcza a ZUS

Zgodnie z § 27. Rozporządzenia praca nakładcza, mimo swojej specyficznej formy, podlega regulacjom prawnym dotyczącym ubezpieczeń społecznych. Wykonawcy, podobnie jak pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, muszą być zgłoszeni do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przez swojego pracodawcę.

Pracodawca jest zobowiązany do zgłoszenia pracownika nakładczego do ZUS w ciągu 7 dni od daty zawarcia umowy o pracę nakładczą. Zgłoszenie obejmuje przekazanie informacji dotyczących danych osobowych pracownika oraz rodzaju i wymiaru zatrudnienia. Jest to niezbędne, aby wykonawca mógł korzystać z uprawnień wynikających z ubezpieczeń społecznych.

Składki na ubezpieczenia społeczne są obliczane na podstawie wynagrodzenia wykonawcy. Pracodawca odprowadza składki na:

• ubezpieczenie emerytalne,
• ubezpieczenie rentowe,
• ubezpieczenie chorobowe,
• ubezpieczenie wypadkowe.

Pracownik nakładczy podlega także obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, które zapewnia dostęp do publicznej opieki zdrowotnej.

Rozwiązanie umowy o pracę nakładczą

Zgodnie z §4 – §8 Rozporządzenia umowa o pracę nakładczą może zostać rozwiązana:

• za porozumieniem stron – w dowolnej chwili,
• za wypowiedzeniem – w przypadku umowy na czas nieokreślony okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc, a przy umowie na okres próbny – 2 tygodnie,
• rozwiązanie umowy ze skutkiem natychmiastowym – w przypadkach uzasadnionych ustawą, np. z winy pracownika.

Pracownika, którego obowiązuje system pracy nakładczej, obejmuje także ochrona przed zwolnieniem:

• podczas urlopu wypoczynkowego lub niezdolności do pracy z powodu choroby, chyba że jest to spowodowane upadłością, likwidacją lub zaniechaniem pracy nakładczej,
• w okresie ćwiczeń wojskowych, chyba że występują powyższe przyczyny,
• w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia.

Ponadto bez zgody zakładowej organizacji związkowej, nakładca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy z członkiem zarządu tej organizacji, z wyjątkiem sytuacji związanych z upadłością, likwidacją lub zaniechaniem pracy nakładczej.

Kadromierz to innowacyjne narzędzie, które ułatwia zarządzanie grafikiem pracy, rejestrację czasu pracy oraz ewidencję czasu pracy w Twojej firmie. Dzięki intuicyjnemu interfejsowi i zaawansowanym funkcjom oszczędzisz czas i zwiększysz efektywność zarządzania zespołem. Zarejestruj się już dziś i zobacz, jak Kadromierz może uprościć Twoją codzienną pracę!