Zmiana czasu a praca w nocy – jak liczyć godziny?

W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, obowiązuje praktyka sezonowej zmiany czasu z letniego na zimowy i odwrotnie. Ta dwukrotna zmiana w ciągu roku ma na celu lepsze wykorzystanie światła dziennego, ale niesie ze sobą pewne wyzwania dla organizacji pracy, szczególnie w kontekście pracy nocnej. Sprawdź, jak zmiana czasu wpływa na pracę w nocy.

Praca w porze nocnej – Kodeks pracy

Zgodnie z Kodeksem pracy pora nocna obejmuje 8 godzin pomiędzy 21:00 a 7:00. Aby można było mówić zmianie w porze nocnej, pracownik pracuje co najmniej 3 godziny w wymienionych godzinach w ciągu doby, lub co najmniej 1/4 jego czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Czas pracy osób pracujących w porze nocnej nie powinien przekraczać 8 godzin, jeśli wykonują oni prace:

• szczególnie niebezpieczne,
• związane z dużym wysiłkiem fizycznym bądź umysłowym.

Wykaz wyżej wymienionych prac powinien zostać ustalony przez pracodawcę wraz z zakładową organizacją związkową (a w przypadku jej braku – z przedstawicielami pracowników). Koniecznie będzie także zasięgnięcie opinii lekarza sprawującego opiekę nad pracownikami.

Pracownikowi, który pracuje w porze nocnej, oprócz normalnego wynagrodzenia przysługuje dodatek za pracę w nocy. Wynosi on 20% stawki godzinowej minimalnego wynagrodzenia za pracę. W przypadku osób, które świadczą pracę poza zakładem pracy, dodatek ten może zostać zastąpiony ryczałtem.

Zmiana czasu a praca w nocy

Zmiana czasu, zarówno z letniego na zimowy, jak i odwrotnie, jest praktyką, która od wielu lat wywołuje sporo dyskusji w Polsce i na całym świecie. Zasadniczo, zmiana czasu letniego na zimowy odbywa się w ostatni weekend października, gdy przesuwamy wskazówki zegarów o godzinę do tyłu – z 3:00 na 2:00, co skutkuje „dodatkową” godziną snu dla większości osób. Natomiast zmiana czasu z zimowego na letni ma miejsce w ostatni weekend marca, kiedy to zegary są przestawiane o godzinę do przodu – z 2:00 na 3:00, co oznacza „krótszą” noc. W roku 2024 zmiana czasu przypada na 31 marca i 27 października.

Dla osób pracujących w nocy w okresie przestawiania zegarów długość zmiany pracy może się nieoczekiwanie wydłużyć lub skrócić. W przypadku przestawienia zegarów o godzinę do tyłu pracownicy mogą być na pozór zobowiązani do przepracowania dodatkowej godziny. Z kolei, gdy zegary są przesuwane o godzinę do przodu, zmiana nocna wydaje się o godzinę krótszą. To stwarza potrzebę dokładnego planowania ze strony pracodawców i pracowników, aby zapewnić, że wszystkie godziny pracy są odpowiednio rejestrowane i wynagradzane.

Letnia zmiana czasu a czas pracy

Przesunięcie czasu letniego ma wpływ na harmonogram pracy, szczególnie dla pracowników zatrudnionych na nocnych zmianach. W związku z tym przesunięciem pracownicy przepracują o godzinę krócej, zgodnie z ustalonymi normami czasu pracy. Niemniej jednak pracodawcy muszą wypłacić pracownikom pełne wynagrodzenie za wszystkie godziny, które mieli przepracować w określonym okresie rozliczeniowym, niezależnie od niedopracowanej godziny z powodu zmiany czasu. Ważne, aby zapewnić uczciwe wynagrodzenie dla pracownika, niezależnie czy jest wynagradzany stawką godzinową, czy stałym wynagrodzeniem miesięcznym. Warto również zauważyć, że pracownikom przysługuje przynajmniej wynagrodzenie przestojowe za nieprzepracowaną godzinę, jednakże w przypadku pracy w nocy podczas zmiany czasu, dodatek nocny nie będzie wypłacony, ponieważ faktycznie pracownik przepracowuje 7 godzin, a nie 8.

Zimowa zmiana czasu a godziny pracy

Z powodu przesunięcia czasu do tytułu o godzinę zmiana czasu z letniego na zimowy spowoduje wydłużenie w tym dniu wymiaru czasu pracy, co będzie równoznaczne ze świadczeniem przez pracownika pracy w godzinach nadliczbowych. Mowa oczywiście o pracownikach pracujących w tym dniu na nocnej zmianie, którzy z powodu zmiany czasu przepracują godzinę dłużej.

Wiele osób zastanawia się, czy z powodu zmiany czasu na skutek odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego, pracownikom przysługuje dodatkowe wynagrodzenie za dodatkową godzinę pracy. Choć Kodeks pracy nie odnosi się ściśle to tego szczególnego przypadku, art. 80 KP ustanawia, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Oznacza to, że pracownikowi należy zrekompensować przepracowaną nadgodzinę.

W tym przypadku będziemy mieli do czynienia z przekroczeniem średniotygodniowej normy czasu pracy. Za przepracowane nadgodziny następuje wypłacenie 100% dodatku do wynagrodzenia za każdą przepracowaną godzinę nadliczbową. Drugą opcją rekompensaty, zamiast dodatku do wynagrodzenia, jest udzielenie czasu wolnego.

Oddanie czasu wolnego następuje z woli pracownika bądź pracodawcy. W sytuacji, gdy czas wolny zostaje udzielony na wniosek pracownika, należy udzielić go w proporcji 1:1. Nastomiast, jeśli to pracodawca udziela czasu wolnego bez wniosku pracownika, wówczas wolnego należy udzielić w proporcji 1:1,5 (czyli w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych nadgodzin). W kwestii rozliczenia czasu pracy warto pamiętać, że czas wolny za nadgodziny musi zostać udzielony do końca okresu rozliczeniowego.

Zmiana czasu a zarządzanie czasem pracy – poznaj Kadromierz

Korzystanie z programów do rejestracji czasu pracy, takich jak Kadromierz, jest niezwykle wartościowe, szczególnie w związku ze zmianą czasu – przede wszystkim pomaga uniknąć dotkliwych pomyłek w liczeniu czasu pracy pracowników. Ponadto Kadromierz pozwoli Ci także na zaplanowanie grafiku czasu pracy czy łatwe wygenerowanie raportów. Korzystanie z aplikacji ułatwia również obliczenia płacowe, ponieważ program automatycznie sumuje czas przepracowany przez pracowników, uwzględniając wszelkie dodatkowe stawki, premie czy inne świadczenia.

Przekonaj się, że zarządzanie czasem pracy pracowników nie musi być żmudne i czasochłonne. Załóż darmowe konto i skorzystaj z okresu próbnego.