Praca w pozycji stojącej – BHP i obowiązki pracodawcy

Praca w pozycji stojącej jest powszechnym elementem wielu zawodów, lecz często wiąże się z ryzykiem dla zdrowia pracowników. Zapewnienie odpowiedniej ergonomii i bezpieczeństwa w miejscu pracy, nawet w przypadku rutynowej pracy stojącej, ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i wydajności zatrudnionych. Sprawdź, co warto wiedzieć na temat pracy w pozycji stojącej pod kątem BHP i obowiązków pracodawcy.

Czym jest praca w pozycji stojącej?

Praca w pozycji stojącej odnosi się do wykonywania obowiązków zawodowych, podczas których pracownik utrzymuje postawę pionową bez wsparcia dla ciała. Jest to tzw. praca w wymuszonej pozycji ciała. Wiele zawodów, takich jak sprzedaż detaliczna, gastronomia, opieka zdrowotna czy przemysł, często wymaga pracy w tej pozycji. Pracując w pozycji stojącej, ludzie często wykonują różnorodne czynności, co może wiązać się z potencjalnymi wyzwaniami, które należy uwzględnić, dbając o ergonomiczne warunki pracy oraz odpowiednią rotację pozycji ciała.

Praca na stojąco wymaga szczególnej uwagi ze względu na swoją uciążliwość. Choć może powodować ogólne zmęczenie, nie powinna ona jednakże stać się przyczyną trwałych problemów zdrowotnych.

Rodzaje pracy w pozycji stojącej

Istotnym zagadnieniem w zakresie bezpieczeństwa oraz higieny pracy jest podział pracy stojącej na dwa rodzaje. Pierwszy rodzaj to praca, która nie wymaga ciągłego utrzymania pozycji stojącej, podczas gdy drugi rodzaj obejmuje obowiązki, które wiążą się z nieustannym staniem lub chodzeniem. To właśnie to rozróżnienie stanowi kluczowy punkt odniesienia dla oceny i wdrożenia odpowiednich środków zapobiegawczych, mających na celu minimalizację potencjalnych negatywnych skutków dla pracowników.

Kto nie może pracować w pozycji stojącej?

Przepisy BHP nie przewidują odgórnego zakazu pracy w pozycji stojącej. Jedynym wyjątkiem jest praca na stojąco w przypadku kobiet w ciąży – zgodnie z przepisami, kobieta w ciąży nie może wykonywać obowiązków w pozycji stojącej, jeśli wymiar takiej pracy przekroczy łącznie 3 godziny w ciągu jednego dnia.

Praca w pozycji stojącej – BHP i obowiązki pracodawcy

W przypadku wykonywania obowiązków niezwiązanych z ciągłym utrzymywaniem pozycji stojącej pracodawca musi zapewnić pracownikom możliwość siedzenia. Natomiast, jeśli praca wymaga stałego stania lub chodzenia, obowiązkiem pracodawcy jest zadbanie o miejsce w pobliżu stanowiska pracy, gdzie pracownicy będą mogli odpocząć. Kwestie te reguluje art. 49 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Warto podkreślić, że miejsce odpoczynku nie powinno być miejscem higieniczno-sanitarnym, np. stołówką.

Sprawdź, wzór oświadczenia o zapoznaniu się z przepisami BHP.

Skutki pracy w pozycji stojącej

Długotrwała praca na stojąco może skutkować dodatkowymi problemami zdrowotnymi. Choć pozornie wydaje się, że praca w pozycji stojącej sprzyja większej aktywności niż w przypadku pracy siedzącej, może prowadzić do różnorodnych problemów zdrowotnych, takich jak obciążenie stawów kończyn dolnych, zwłaszcza jeśli jest to praca statyczna, w której pracownik mało się porusza. Skutki zdrowotne pracy stojącej dotykają wielu aspektów organizmu.

Zwiększone obciążenie mięśni

Praca stojąca generuje znaczne obciążenie mięśni kończyn dolnych oraz obszarów grzbietu. Stałe utrzymanie postawy stojącej wymaga nieustannego napięcia mięśni, co prowadzi do szybszego ich zmęczenia w porównaniu z pozycją siedzącą. To zwiększone obciążenie mięśni wiąże się również z większym zużyciem energii, co może prowadzić do zwiększonego uczucia zmęczenia u pracowników. Stała praca stojąca może być przyczyną skrzywienia kręgosłupa.

Ukrwienie i niedokrwienie

Pomimo zwiększonego ukrwienia w kończynach dolnych inne obszary ciała mogą cierpieć z powodu niedostatecznego dopływu krwi, z czego mogą wynikać m.in. zaburzenia metaboliczne. Uszkodzenie żył wynikające z długotrwałej pracy stojącej może prowadzić do niewydolności żylnej, co zwiększa ryzyko wystąpienia żylaków.

Obciążenie stawów i stóp

Praca na stojąco generuje stałe obciążenie stawów, szczególnie tych odpowiedzialnych za utrzymanie postawy stojącej. Długotrwała praca w pozycji stojącej może prowadzić m.in. do zwyrodnień stawów kolanowych oraz płaskostopia, co z kolei generuje bóle, dyskomfort i ograniczenia w ruchu.

Złe zaopatrzenie w krew i tlen więzadeł kręgosłupa

Praca w pozycji stojącej może mieć negatywny wpływ na krążenie krwi oraz dostęp tlenu do więzadeł odpowiedzialnych za ruch kręgosłupa. Niedostateczne zaopatrzenie w tlen i składniki odżywcze może skutkować zmniejszoną elastycznością oraz obniżoną sprawnością ruchową kręgosłupa.

Wszystkie te skutki zdrowotne pracy stojącej podkreślają konieczność monitorowania i zapobiegania negatywnym efektom długotrwałego utrzymania tej postawy. Ergonomiczne podejście do organizacji stanowisk, regularne przerwy w pracy, zmiana pozycji oraz odpowiednia edukacja pracowników są kluczowe dla minimalizowania skutków zdrowotnych związanych z pracą stojącą.

Organizacja pracy w pozycji stojącej – na co zwrócić szczególną uwagę?

Pierwszym aspektem, na który warto zwrócić uwagę przy organizacji pracy w pozycji stojącej, jest odpowiednie dostosowanie wysokości stanowiska. Ergonomia odgrywa tutaj kluczową rolę. Wysokość stanowiska powinna być dostosowana do rodzaju pracy oraz indywidualnych potrzeb pracownika. Przykładowo, praca wymagająca precyzji, jak pisanie czy obsługa drobnych elementów, powinna odbywać się na takiej wysokości, aby łokieć znajdował się w określonej relacji do powierzchni roboczej. Zapewnienie odpowiednich wysokości dla różnych zadań może być kluczowe dla komfortu i efektywności pracy.

Kolejnym istotnym elementem jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia dla ciała pracownika. Maty lub specjalne wykładziny mogą znacząco zmniejszyć nacisk na stawy i zmęczenie nóg, a także pomóc w utrzymaniu odpowiedniej równowagi. Dzięki temu ryzyko wystąpienia dolegliwości, które powoduje długotrwała praca w pozycji stojącej, zostanie zminimalizowane.

Regularne zmiany pozycji ciała są istotne dla zdrowia kręgosłupa i uniknięcia przewlekłych dolegliwości. Jest to działanie kluczowe dla zmniejszenia napięcia mięśniowego oraz poprawy krążenia krwi. Dlatego warto umożliwić pracownikowi swobodne przemieszczanie się w obrębie stanowiska pracy.

Nie można również zapominać o ważności odpowiedniego oświetlenia. Dobrze doświetlone miejsce pracy nie tylko poprawia wydajność, ale także zmniejsza obciążenie oczu i może przeciwdziałać zmęczeniu wzroku.